‘Chess’ zit boordevol ideeen van regisseur/bewerker Marcel Sijm, maar ze weten niet voor een duidelijke of interessante spanningsboog te zorgen. De momenten dat de musical even zweeft zijn puur op vocaal vlak. Hoe zou het toch komen dat deze musical over een schaakwedstrijd, die de denksport als metafoor voor de Koude Oorlog en de liefdesoorlog gebruikt, je volledig koud laat?
De voornaamste reden lijkt het stuk zelf te zijn. Het verhaal wordt bijzonder rommelig verteld en de personages zijn niet meer dan pionnen. Ook worden de nummers slecht geentroduceerd, met als gevolg dat ze vaak totaal ongemotiveerd uit het niets lijken te komen vallen. Dit resulteert vaak in de vraag waarom er op een specifiek moment gezongen wordt. Zo is ‘One Night in Bangkok’ onvertaald gebleven en is het een karaokenummer voor medewerkers van het schaaktoernooi geworden. Oorspronkelijk had het nummer nog de functie om de omgeving van een belangrijke match te beschrijven. In deze versie heeft het totaal geen dramatische functie.
De acteurs worden ook niet geholpen door de vertaling, die als het te verstaan is, vaak oncomfortabel op de muziek zit (klemtonen die verkeerd vallen, e.d.). De woordkeuzes van de liedteksten helpen de personages ook niet ronder te maken. De dialoogscenes vallen vaak dood en worden op een soapie wijze geacteerd.
In diverse nummers wordt van de acteurs gevraagd om, totaal ongemotiveerd, door het lint te gaan en te schreeuwen/belten. Het ergste is tijdens het ‘Eindspel’ als vrijwel alle personages hysterische uitbarstingen moeten hebben.
Ook moeten de acteurs vaak rechtstreeks richting de camera’s zingen, die het geheel vanaf de zijlijnen registreren. Hierdoor is er vaak gedurende hele nummers geen direct contact tussen acteur(s) en publiek. Dit werkt erg afstandelijk.
Het verhaal mist iedere spanning. Zo worden bijvoorbeeld de achtervolgingen als een klucht geregisseerd: personages verdwijnen achter een opening van een scherm en verschijnen weer door een andere. Ook weet de regisseur de schaakwedstrijden niet op een interessante theatrale wijze neer te zetten. Dit lijkt mij ook haast een onmogelijke opgave.
Zelfs een top vakvrouw als Joke de Kruijf (Florence) kan al deze obstakels niet ontstijgen. Wel kan je in de voorstelling genieten van haar schitterende stem en wist ze me in de laatste scene toch even te ontroeren. Er was even rust, een duidelijk gemotiveerde dramatische ontwikkeling en direct contact met het publiek.
Het enige andere moment dat de voorstelling even tot leven kwam was voor mij tijdens de finale van de eerste akte: ‘Vaderland’. Niet omdat de situatie of het personage mij zo ontroerde, maar omdat het helder, prachtig en krachtig door Jeroen Phaff als zanger werd gezongen. De score van Benny Andersson en Bjorn Ulvaeus (ABBA) wordt sowieso zeer sterk vertolkt door de meeste solisten en het ensemble. Was alles in deze musical maar zo sterk. Ik hoop dat Mark Vijn de volgende keer met een beter stuk komt, want Nederland heeft producenten als hij nodig om wat diversiteit in het aanbod te brengen.