Het was een event waar musical minnend Nederland verwachtingsvol naar had uitgekeken. Een reeks van concerten die de die hard fans een tikje onrustiger deed slapen naarmate de eerste voorstelling naderde. Afgelopen maandag was het dan eindelijk zover: de kick-off van Elisabeth in Concert, een concertante uitvoering van de musical die in 1999 en 2000 zo succesvol bezit nam van het Scheveningse circustheater. Met dezelfde cast als destijds en bovendien op de zo passende keizerlijk mooie buitenlocatie van Paleis ’t Loo.
Alle ingrediënten leken aanwezig om de prachtige herinneringen aan toen te laten herleven en er een onvergetelijke concertreeks van te maken: een destijds succesvolle musical die het Circustheater in Scheveningen moeiteloos vulde, een prachtige score, een topcast, een bijzondere locatie en een week waarin de weergoden Stage Entertainment gunstig gezind zouden zijn. En zo geschiedde: Elisabeth in Concert gaat de boeken in als een onvergetelijke herinnering aan een musical, die destijds de harten al sneller deed bonzen. De herinnering gaat terug naar de eerste try-outs destijds in het Circustheater. De productie was natuurlijk niet nieuw, maar stond meteen als een huis. Van de eerste toneelbeelden die een siddering door de zaal teweeg brachten - die van Wim van den Driessche als Luigi Lucheni met zijn hoofd in de strop - tot en met de laatste - die van Pia ‘Elisabeth’ Douwes in de armen van Stanley ‘de Dood’ Burleson - gierden de emoties door het Circustheater. Wat was dit een aangrijpende interpretatie van het leven van keizerin Elisabeth, in schril contrast met de mierzoete ‘Sissi’ films met Romy Schneider. Ook de score was bijzonder fijn en bleef hangen, met populaire songs als ‘De laatste Dans’ en ‘Er valt een zwarte schaduw’. En natuurlijk het monument ‘Mijn Leven is van Mij’. Alleen daarvoor ging je bij wijze van spreken al richting Scheveningen, want de vertolking door Pia Douwes was majestueus.
Sinds deze week weten we dat Elisabeth de musical de toets des tijds met verve heeft doorstaan. 18 jaar na de première in Scheveningen roept de concertante uitvoering veel emoties en herinneringen op. Hoewel ‘in Concert’ anders doet vermoeden, is de productie semi-staged; Naast zang is ook sprake van spel, de acteurs zijn in (grotendeels origineel) kostuum en er is sprake van een beperkt aantal decorstukken. De score van Elisabeth wordt bijna volledig gezongen, en om het verhaal begrijpelijk te maken voor het publiek worden de songs ‘aan elkaar gespeeld’ en af en toe voorzien van gesproken tekst. Dit werkt fantastisch en zorgt ervoor dat zij die de voorstelling destijds niet zagen, het verhaal nu ook begrijpen. Natuurlijk gaat de inkorting van de show met een uur hier en daar ten koste van de diepgang en ontwikkeling van de personages, maar dat doet niet af aan de kracht van deze productie. Het horen van de score, het terugdenken aan alle scenes van toen, het weerzien met de oude cast en natuurlijk het aangrijpende verhaal van het leven van Elisabeth zorgen voor een vreemde mix van dik kippenvel, natte ogen en een grijns van oor tot oor. Wat ontroerend mooi om alle bekende gezichten weer terug te zien, en hoe bijzonder dat 18 jaar later de voorstelling nog steeds geweldig klinkt. Er is zelfs een extra song toegevoegd: ‘Als ik dansen wil’ (Wenn ich tanzen will) vindt zijn oorsprong in de Duitse versie van Elisabeth en is een waardevolle toevoeging aan de al zo prachtige score. Natuurlijk hoor je hier en daar de zangpartijen iets anders gezongen, maar de verschillen met toen zijn minimaal en alles nog steeds van een enorm hoge kwaliteit. Een dikke pluim voor cast inclusief ensemble, dat ensemblestukken als ‘Melk’, ‘de vrolijke Apocalyps’ en ‘Zonder gene’ stuk voor stuk geweldig laat klinken.
Wim van den Driessche opent als vanouds de voorstelling. Hij laat zien en horen de rol nog steeds volledig in zijn vingers te hebben, weergaloos energiek tot en met de laatste seconde. Je ziet hem de rol van Lucheni zo weer avond aan avond spelen. Hetzelfde geldt voor Stanley Burleson met zijn vertolking van de Dood. Ook deze concertante uitvoering van Elisabeth geeft hem alle ruimte om het 4000 koppige publiek mee te nemen in de relatie van ‘zijn’ De Dood met Elisabeth, die zo gekenmerkt wordt door aantrekken en afstoten. Burlesons stem bevat nog immer de duistere klanken die zo perfect bij deze rol passen.
En wat een chemie met — net als toen — de onbetwiste ster van de voorstelling: Pia Douwes. Het is moeilijk de juiste woorden te vinden voor wat zij destijds maar ook nu nog met haar vertolking van Elisabeth teweeg weet te brengen. In spel is ze feilloos in staat het gevoel van het keizerlijk juk met al zijn verplichtingen en beperkingen op de toeschouwer over te brengen. De heftige emoties als gevolg van de moeizame relatie met haar man, kille schoonmoeder en de tragedie rond haar kinderen; Als toeschouwer voel je de pijn, de paniek, de depressie intens, zelfs in deze concertante uitvoering. Het zijn gemoedstoestanden die Douwes op het oog moeiteloos wegspeelt. Het is eng geloofwaardig en je begrijpt het flirten van Elisabeth met De Dood, razend knap. Deze rol past Douwes al zoveel jaren als gegoten en dat komt echt niet alleen door de machtige uitvoering van ‘Mijn Leven is van Mij’. Hoewel die ook in de koninklijke omgeving van Paleis ’t Loo sprookjesachtig mooi is en tot een groots applaus leidt. Pia Douwes bewijst eens te meer dat ze in musicalland op grote, zo niet eenzame hoogte staat.
Maar zoals al genoemd levert de gehele cast een topprestatie. Doris Baaten speelt en zingt de rol van Elisabeth’s schoonmoeder Sophie nog meer vilein dan destijds. Haar kilheid en snode plannen zijn expliciet en roepen ontzetting op — ‘Wij tegen haar’ is Sophie’s kroon op haar werk - maar zorgen in de voorstelling tegelijkertijd voor wat komische verlichting: een knappe balans. Het is niet verwonderlijk dat zoon Frans Joseph, echtgenoot van Elisabeth, dik onder de plak zit bij zijn moeder. Hij ontworstelt zich daaraan en kiest later alsnog voor zijn vrouw. Jeroen Phaff laat hier een mooie ontwikkeling zien van stijve, onhandige partner tot de tot inkeer gekomen echtgenoot die uiteindelijk wil kiezen voor Elisabeth maar het geluk toch niet voor hen ziet weggelegd. Phaff laat horen nog immer over een fluwelen stem te beschikken en bij het sluiten van de ogen klinkt ‘Elisabeth, doe open liefste’ nog exact als in 1999: prachtig. En dan natuurlijk nog Addo Kruizinga. Geen grote rol als Rudolph maar wat hij doet is erg goed. Zijn duet met De Dood ‘Er valt een zwarte schaduw’ is nog steeds een hoogtepunt en ‘Was ik jouw spiegel maar’ is ontroerend mooi.
Stage Entertainment heeft met Elisabeth in Concert iets heel moois neergezet. Een musicalkeuze die de herinnering aan de hoogtijdagen van de musicals in Nederland moeiteloos doet herleven, een cast die 18 jaar na dato nog steeds top is, een groot live-orkest onder leiding van Maurice Luttikhuis, een geweldig geluid en een prachtige locatie die het zelfs toestaan paarden en koetsen toe te voegen aan de voorstelling. Men heeft al aangekondigd dat er in 2018 een vergelijkbaar evenement zal plaatsvinden, en weer op een bijzondere locatie. Een prachtig vooruitzicht maar tegelijkertijd een uitdaging. De lat is met Elisabeth in Concert in vele opzichten enorm hoog gelegd en het wordt een hele kluif dat te evenaren, laat staan te overtreffen. Maar dat is een zorg voor later. Voor nu rest de magische herinnering aan 8 prachtige voorstellingen. Wie erbij was zal het niet snel vergeten.
