De definitie van een cirkel is “een meetkundige plaats waarbij de afstand van alle punten tot het middelpunt even groot is”. Dat betekent dat alle elementen van die circel met elkaar in verhouding zijn en er geen afwijkingen mogen zijn. De musical ?het Hemelbed? die op 17 november in de Goudse Schouwburg in première ging bestaat uit meerdere cirkels die de musical in een bijna harmonieuze balans brengt.
De oorsprong van ‘Het Hemelbed’ ligt bij de in Nederland geboren schrijver Jan de Hartog. Na de Tweede wereldoorlog vertok hij richting Amerika en al snel verschenen er Engelstalige boeken van zijn hand. Een van deze boeken, “The Fourposter”, wordt in 1951 als toneelstuk op de planken van Broadway gebracht en wint in 1952 zelfs een Tony Award voor ‘Best Play’.
Zo’n 15 jaar later schrijft Tom Jones naar aanleiding van dit boek de musical “I Do, I Do”. In 1966 ging deze musical op Broadway in premiere. Met een Tony Award voor ‘Beste mannelijke acteur in een musical’en met nog eens 6 nominaties werd “I Do, I Do” meer dan 550 keer op Broadway opgevoerd. Het is inmiddels 38 jaar later en na 23 vertalingen gaat de nederlandse versie van deze musical ook door Nederland touren.
Voor de 2 hoofdrollen werden niemand minder dan Jos Brink en Liesbeth List aangetrokken. Beiden natuurlijk welbekend en met buitengewoon veel ervaring in het theater. De rol van Jos Brink gaat in deze productie verder dan ‘slechts’ het acteren. Hij is namelijk ook verantwoordelijk geweest voor de vertaling en bewerking van ‘Het Hemelbed’. Om de circel weer rond te maken: het beroep van Jos Brink in deze musical is dat van schrijver en de regie ligt in handen van de van oorsprong in Amerika geboren Michael Diederich.
Iedereen komt wel eens van die films tegen die op de “waarheid zijn gebaseerd” maar eigenlijk zo dramatisch zijn dat het ongeloofwaardig wordt. Het verhaal van ‘het Hemelbed’ is juist het tegengestelde: het is niet expliciet gebaseerd op ware gebeurtenissen maar het omschrijft zo?n gewoon leventje met zijn ups- and downs dat het een verhaal van iedereen kan zijn. Als kijker spring je in op het moment dat twee levens aan elkaar gesmeed worden door middel van een huwelijk. Gedurende de voorstelling blijf je dit echtpaar in voor- en in tegenspoed volgen. En in vijftig jaar huwelijk gebeurt er nogal wat: De geboorte van 2 kinderen en het succes in de carriere van Robert (Jos Brink).
Dit leidt tot werkstress en mogelijk overspel. Dat legt zoveel druk op de relatie dat het huwelijk op barsten komt te staan maar de liefde voor elkaar blijkt toch te sterk te zijn. Hilde (Liesbeth List) stort zich dan ook op de opvoeding van de kinderen en als die kinderen gaan trouwen raakt ze in een mid-life crisis. Uiteindelijk sterken de moeilijke tijden in dit huwelijk de banden tussen Liesbeth en Jos. Ook al verandert het gevoel over hun huwelijk, aan het eind van de musical blijkt dat ze net zo afhankelijk van elkaar zijn als tijdens die eerste huwelijksnacht.
De tijdslijn van de musical omvat zo’n 50 jaar. Het decor bestaat daarentegen uit 1 setting: de slaapkamer van Robert en Hilde. Diverse attributen hebben een bijna cartoonesk uiterlijk gekregen. Zo bestaat de kaptafel uit een aantal witte planken waarop een patroon is geschilderd. Juist deze cartooneske stijl zorgt ervoor dat de basis van het decor tijdsloos is. Om toch die vijftig jaar huwelijk weer te geven zijn er overal subtiele hints terug te vinden die aangeven in welk tijdperk men zich bevindt. Door eenvoudig lampekappen te plaatsen springt men van de jaren ‘60 door naar de jaren ‘70. Maar de tijdslijn is ook op te maken uit de kostuums: wijde pijpen en het gebruik van veel kleuren maken die typische jaren ‘70 stijl af zonder het ooit te overdrijven.
Een andere typische hint die wordt gegeven: De nummers die Liesbeth en Jos zingen dragen een bepaalde tijdsgeest. Een aantal keren is het moeilijk om die tijdsgeest over te brengen omdat het verhaal zo sterk aanwezig is maar andere keren past het perfect binnen het verhaal. Die eerste onwennige huwelijksnacht laat zien hoe ‘bekrompen’ men in de jaren ‘50 in het leven stond en normen en waarden vanzelfsprekend waren. Terwijl in de 70-er jaren de teksten over thema’s als drank en vrijheid gaan. En de nummers in de jaren 80 gaan over zelfontplooiing.
In tegenstelling tot de teksten groeit de muziek niet mee met het verhaal. Het verhaal is ook een van de belangrijkste pijlers voor de musical waardoor de muziek een ondergeschikte rol lijkt te hebben. Er is dan ook gekozen voor lichte muziek met jazz-invloeden. Muziek die net als het decor tijdsloos is. De nummers zijn over het algemeen up-tempo ook al gebeuren er op het toneel dramatische zaken. Zou je binnen het verhaal langzame en zware nummers verwachten toch krijg je mede door de muziek een sprankje hoop dat het wel goed komt met dit huwelijk. En gelukkig blijken Liesbeth en Jos hier ook hun kracht uit te putten.
Zoals al blijkt uit dit artikel is de musical in een bijna harmonieuze balans. Alle elementen kloppen en zowel Jos Brink als Liesbeth List staan te stralen op het podium. Het is duidelijk een plek waar zij zich thuis voelen. Hun mimiek en hun hele acteerspel is op elkaar afgestemd wat duidelijk laat zien hoe goed zij hun vak verstaan. Met name de warme stem van Jos Brink was een genot om naar te luisteren. Maar aan de andere kant was het ook de rauwe krachtige stem van Liesbeth List die je meesleurt en het verhaal laat meebeleven zoals zij dat doet.
‘Het Hemelbed’ is een cirkel: een perfecte balans. Dat is de kracht maar ook meteen het zwakste punt van deze musical. Het verhaal is te vlak om voor spanning te zorgen, maar dat wordt in balans gehouden door twee geweldige acteurs. De eenvoudige muziek wordt ook weer opgeheven door de bijzondere teksten. Zo zijn alle eerder genoemde elementen in een perfecte verhouding tot elkaar en levert een mooie cirkel op. Maar het grootste nadeel van zo’n cirkel is dat voorspelbaar wordt en er geen verassingen in zitten. De musical lijkt dan ook eerder geschikt voor een iets ouder publiek omdat zij die ?o-ja-weet-je-nog?-ervaringen hebben met de diverse onderwerpen in de musical. Er zullen dan ook heel wat oudere echtparen zijn die weer met de vlinders in de buik de zaal verlaten omdat ze terugdenken aan hoe hun tijd is geweest en zij inderdaad net als Liesbeth en Jos de perfecte partner in elkaar hebben gevonden.
Behoor je tot de jongere generatie (en dat is een subjectieve maatstaf) ook dan zul je van deze musical kunnen genieten, maar zal ook geen blijvende indruk achterlaten. Een cirkel rolt namelijk makkelijker weg in je geheugen dan een vierkant.
