Joop van den Ende Theaterproducties en het kleine M-Lab in Amsterdam Noord flikken het hem weer: ze zorgen voor de mooiste musicalvoorstelling van het seizoen. En dat terwijl er door musicalfans met enige reserve werd aangekeken tegen het plan een eigen, intieme voorstelling te maken van de show die in New York en Londen vooral diepe indruk maakte door de spectaculaire vorm. Deze reserve blijkt nergens voor nodig: Spring Awakening raakt je in Nederland misschien nog wel harder.
De voorstelling vertelt het verhaal van de jonge Melchior Gabor die, net als zijn klasgenoten, totaal geobsedeerd lijkt door seksualiteit. Hij is de zoon van betrekkelijk liberale ouders die hem de ruimte geven te dromen en zelfstandig na te denken. Hoe anders is dat voor Wendla Bergmann, die van haar moeder niet meer te horen krijgt dan dat kinderen worden geboren als een man en een vrouw elkaar “echt liefhebben”. Naïef als ze is heeft ze geen idee wat haar overkomt wanneer Melchior interesse in haar toont. Haar drang om in ieder geval “iets” te voelen drijft haar naar de afgrond. Net als Mortiz Stiefel, de jongen die op school slecht presteert en in de ogen van de buitenwereld alleen maar kan falen. Alle jongeren in Spring Awakening worstelen met zichzelf en de boze buitenwereld en hoewel het toneelstuk waarop de musical is gebaseerd al werd geschreven in 1891 door Frank Wedekind (“een kindertragedie” noemde hij het) is de wereld van de voorstelling nog angstig eigentijds. Het zoeken naar je identiteit en het verzet tegen de gevestigde orde zijn tijdloze thema’s die het publiek nog steeds tot nadenken stemmen.
Paul Eenens koos voor een dwingend theatrale vorm die je vanaf de eerste scene bij de strot grijpt en niet meer los laat. Zijn personages zitten letterlijk in een keurslijf opgesloten, waarbij hun kostuums sterk doen denken aan dwangbuizen. Langs de randen van het podium staan biechtstoelen waarin de karakters geregeld letterlijk op de knieën gaan om boete te doen voor de zondige taferelen op het podium. Een aantal kantelbare blokken zorgen voor de nodige afwisseling in toneelbeeld, maar meer heeft Eenens niet nodig om zijn verhaal te vertellen. Zijn acteurs moeten het doen en slagen daar in deze versie met vlag en wimpel voor.
Deze versie van Spring Awakening laat andere keuzes zien dan de versie die oorspronkelijk op Broadway en West End te zien was. Daar lag een groot deel van de kracht van de voorstelling in de duidelijke breuk tussen het historische materiaal en de popconcert-achtige staging. Tijdens een scene daar grepen de hoofdpersonen naar microfoons en zongen een keihard rocknummer. In de M-Lab versie is deze breuk eigenlijk niet meer aanwezig. De liedjes staan niet meer apart, maar zijn (in een duidelijk minder rock-achtig arrangement) onderdeel van het drama. Waar op Broadway de zaal bijna werd afgebroken na “Totally F*cked” kun je in M-Lab een speld horen vallen na “Alles is K*t”. En dat klopt in deze zeer beklemmende versie helemaal. Eenens heeft Spring Awakening op een prachtige manier naar zijn hand gezet en heeft er een versie van gemaakt die zwarter, naargeestiger en ontroerender is. Waar de Broadway versie vooral bewondering opwekte is deze Spring Awakening er een om van te houden.
De voorstelling barst van het talent. Debuteren in Spring Awakening moet een feestje zijn en de spelers die hier op het podium staan grijpen hun kans om te laten zien wat ze waard zijn. Ton Sieben heeft de moeilijkste rol van de avond. Zijn Melchior lijkt een sympathiek personage, maar gedurende de voorstelling ga je toch vragen stellen bij de keuzes die hij maakt. Sieben heeft een prachtige stem en speelt de rol twijfelend, calculerend en tikje afstandelijk. Maar dit past wonderwel bij Melchior. Jasper Stokman is als Moritz zijn tegenpool; hij dendert over het podium en is de hele avond kwetsbaar en hartverscheurend. Door de vorm die deze voorstelling heeft klinken zijn teksten soms misplaatst (“Deze shit…Ik ben er klaar mee”-niet echt 19e eeuws…) waar dat in de Amerikaanse versie een duidelijke keuze was. Maar Stokman zorgt voor het meest ontroerende moment van de avond wanneer hij de ultieme keuze maakt. Onvergetelijk. Michelle van de Ven is een gedroomde Wendla; onschuldig, puur en qua spel ronduit prachtig. Ze zingt de score loepzuiver en het is lastig je ogen van haar af te houden. De meeste indruk maakte Lisa Berendse als Ilse, het vrijgevochten meisje dat in een kunstenaarskolonie terecht komt. Ze speelt Ilse krachtig, maar ook zo kwetsbaar. Geef die vrouw een bezemsteel en laat haar Elphaba spelen… Maar ook de rest van de jongeren zijn uitstekend en weten de voorstelling net genoeg lucht te geven om niet onverdraaglijk te worden. Ze worden bijgestaan door de fantastische Henriette Tol en Ad Knippels die alle volwassen rollen voor hun rekening nemen.
Veel lof ook voor de vertaling van Daniel Cohen. Hij weet veel van de poëzie van Spring Awakening te behouden en lijkt alleen af en toe uit de bocht te vliegen bij de nummers van Moritz. Maar dat die nummers minder “passen” ligt aan de regieopvatting van Paul Eenens. Cohen had immers te maken met het script van Steven Sater waarin Moritz bijna als een popster werd neergezet. In de versie van M-Lab is dat niet het geval. Daan Wijnands moest opboksen tegen de choreografie van de befaamde Bill T. Jones op een piepklein podium. Zijn bewegingen lijken weinig op die van Jones en dat is maar goed ook. Deze Spring Awakening heeft een “eigen” vorm gevonden en daar past zijn werk prima in.
Spring Awakening is een onmisbare voorstelling voor alle liefhebbers van muziektheater. Iedereen die de voorstelling zag in New York of Broadway kan zich laten verrassen door de nieuwe vorm en kan concluderen dat deze voorstelling echt anders is. En misschien wel mooier. Mocht je Spring Awakening niet kennen dan is het kopen van een kaartje helemaal onontkoombaar. Dit is zonder twijfel de mooiste musical die de laatste jaren geschreven is. De muziek van Duncan Sheik kruipt onder je huid en laat je niet meer los. Zeker als die zo schitterend vertolkt wordt als in het M-Lab de komende maand. En het zou jammer zijn als het bij deze ene maand blijft. Spring Awakening verdient een (heel) groot publiek.
Foto’s: Bob Bronshoff
