In Etten-Leur wordt de laatste hand gelegd aan de montage van de nieuwe Suske en Wiske musical De Circusbaron. In het bijzijn van Leen VanderSteen, dochter van de bedenker van de stripreeks wordt de pers getrakteerd op de eerste twintig minuten uit de voorstelling.
Suske en Wiske — De Circusbaron werd in het seizoen 2008 op het podium gebracht door Music Hall. De 70ste verjaardag van de strip, en vast ook de samenwerking tussen Van Hoorne en Music Hall rond de sprookjesmusicals, is de aanleiding de voorstelling opnieuw in de theaters te brengen in een totaal nieuwe versie. Een stuk kleiner (de cast bestaat uit een stuk minder acteurs), een stuk ingekort (de voorstelling heeft geen pauze), en afgaand op de preview mogen we ook zeggen, een stuk minder leunend op technische visuele hoogstandjes. Ook het script is onderhanden genomen en is duidelijk verNederlandst. Nieuwe nummers hebben we nog niet gehoord in deze eerste kennismaking, wel de twee toppers uit de oude score: de energieke opening ‘Avontuur’ en het vrolijke ‘Word een clown’. Het visuele aspect is al dik in orde: het decor is duidelijk ‘strip’ en de personages zijn duidelijk herkenbaar in uiterlijk en gedrag.
Regisseur Bas Groenenberg vertelt dat het moeilijk is een voorstelling te maken naar aanleiding van een stripboek, en zeker een stripboek dat zo’n beetje iedereen in huis heeft. Ze worden dan ook begeleid door mevrouw Vandersteen en de uitgever. Deze trakteerden hem op een Suske en Wiske-bad: een dag meelopen op de uitgeverij en zodoende ingewijd worden in de geheimen van Suske en Wiske. Waar ze aan moeten voldoen en wat de karaktereigenschappen zijn. De dochter van de bedenker van Suske en Wiske was ook bij de audities voor de hoofdrollen, en gaf daarbij ook nuttige aanvullende opmerkingen. Dat was een stukje houvast voor regisseur en acteurs.
Musicalworld.TV sprak enige weken geleden al uitgebreid met de cast over de voorstelling. Daar dit de eerste Nederlandse versie is van een Suske en Wiske musical ben ik benieuwd naar wat er nog Vlaams aan is. Ik vraag het aan Eline Schmidt, tante Sidonia. Omdat Vlaams echt een andere taal is, kun je niet volstaan met het Nederlands uitspreken van de tekst, de voorstelling is echt vertaald. Bart Mijnster heeft geprobeerd bijvoorbeeld de Vlaamse manier van grappen maken in een Nederlandse grap te vertalen. Zo krijg je wel hetzelfde gevoel bij de grap, en kloppen de reacties van de personages op die grap. De namen houden we wel exact, ik ben dan wel Sidonia zoals in de latere boeken, en niet Sidonie. En ook de verkleinwoorden, zoals Biekske, of Lambiekse blijven hetzelfde. Het is misschien ook wel leuk om te weten dat Suske helemaal geen jongensnaam is in het Vlaams, maar een koosnaam voor een jongen. Ik weet niet hoe hij heet. Wiske heet eigenlijk Louise. Bij Jerom hebben we een keuze gemaakt hoe we het gaan uitspreken, en de regisseur heeft besloten om dat met de Franse je-klank te doen.
In de eerste twee Suske en Wiske musicals werd Sidonia gespeeld door een man. Eline Schmidt daarover. “Ze hebben gekozen voor een wat realistischere benadering van de personages, wat ook een beetje aan make-up en pruiken te zien is. Alles is menselijk gehouden en je komt er niet onderuit dat Sidonia een vrouw is, al ziet ze er niet altijd zo uit in de strip. Ik vind het zelf ook wel een mooie balans in de cast: dat je niet vier mannen hebt en Wiske, maar een betere man-vrouw verhouding. Dat is qua stemgebruik ook lekker en qua dynamiek is het een goede keuze. En ik was ook heel blij met die keuze anders had ik niet hier niet gestaan. Voor de extremen van Sidonia is het ook niet nodig om een man te zijn. In de strip is duidelijk hoe hysterisch ze kan reageren. Ze krijgt hyperventilatieaanvallen, verstijft als een plank, valt soms ineens om, is onhandig en struikelt, maar ze is ook heel lief. En in dit verhaal moet ze sterk zijn, en zichzelf dwingen om sterk te zijn. Dat als man spelen is alleen maar moeilijker, omdat je als man sterker toont.” Eline vindt dat een cadeautje om te spelen.
Leen VanderSteen zelf vindt haar aandeel in deze musical niet zo groot. “Ik was bij de casting, en Sidonia is supergoed gecast. Suske en Wiske zijn een leuk duo. Lambik en Jerom zijn moeilijker te casten, maar het is een mooie familie geworden. Deze presentatie is de eerste kennismaking, en het is goed bevallen. De choreografie zit goed in elkaar, en de muziek is meeslepend, een essentieel onderdeel van een musical.”
De Vlaamse oorsprong van Suske en Wiske, zeker in de beginjaren van de strip, is overduidelijk. De Circusbaron is geschreven in 1954, het lage nummer 81 op de cover doet dat al verraden, we weten tenslotte allemaal dat de nummering van de huidige serie bij 67 begint, en dan is het eigenlijk een heruitgave van deel 21(Vlaanderen) of 12 (Nederland). Van Leen VanderSteen wil ik graag weten of er Vlaamse elementen in deze voorstelling moeten blijven, en welke dan. “In de beginjaren vonden de Nederlanders het Vlaamse tintje aan de strip wel leuk, maar inmiddels zijn ze er zo mee vergroeid dat ze tegenwoordig verwonderd zijn dat het Vlaams is. Tegenwoordig denken veel mensen dat ze Nederlands zijn. Ik vind dat heel leuk; dat wil zeggen dat ze geïntegreerd zijn.”
De keuze voor welk verhaal tot musical verwerkt wordt ligt bij de makers. Erven noch de uitgeverij zal daarin sturen. Natuurlijk lenen lang niet alle verhalen zich daarvoor, qua decor bijvoorbeeld. Deze musical heeft een circus als (voornaamste) locatie, dat maakt het makkelijker dan als Suske en Wiske op reis gaan. “Ik denk ook dat ze een goede keuze gemaakt hebben. Een circus is van alle leeftijden en van elke generatie.” Het blijkt dat de keuze voor welk verhaal er wordt genomen afhankelijk is van de makers van de voorstelling. De mensen die zijn opgegroeid met de eerste strips hebben een duidelijke voorkeur voor de oudere, die ze de beste beschouwen. Maar er zijn inmiddels ook generaties opgegroeid met de strips die niet meer door Willy VanderSteen zijn geschreven, en die beschouwen die strips weer als beste. Inmiddels is Suske en Wiske als strip in Nederland veel populairder dan in België.
De voorstelling is vanaf nu aan het try-outen, en beleeft op 24 oktober de première in Bergen op Zoom. Daarna is ‘Suske en Wiske — De Circusbaron’ nog tot en met april te zien in de Nederlandse theaters. Ook keert de voorstelling terug naar Vlaanderen. Daar speelt Ben Cramer dan met een Vlaamse cast van onder andere Charlotte Leysen als Wiske (Ketnet, Juniormusical Kadanza), Wanda Joosten als Sidonia (een rol die ze ook in de 2008 versie van de musical speelde) en oer-Lambik Ronald van Rillaer, die met deze voorstellingen ook afscheid neemt van de rol, die hij in alle drie de voorgaande Suske en Wiske musicals speelde. Naar Suske wordt nog druk gezocht, nu de beoogde speler van de producent van de televisieserie waarin hij speelt geen toestemming heeft gegeven.
