X

Wist je dat?

Je kunt met de slider zelf bepalen of je nu meer het artikel wilt lezen of de videoreportage wilt bekijken.

Reportage

RECENSIE & VIDEO. Het pauperparadijs in première in Carré ⭐⭐⭐

Musicalworld bezocht de première van Het pauperparadijs, t/m 5 augustus in Theater Carré. Impressie van de middag en gesprekken met acteurs Dragan Bakema en Steyn de Leeuwe en maker Tom de Ket. Inclusief videoverslag.

Gebruik de slider om te bepalen wat je het meest wilt zien.

In de 19e eeuw bedacht generaal Johannes van den Bosch (later minister) een revolutionair plan om een eind te maken aan de alomheersende armoede in Nederland. Bedelaars, daklozen en andere arme stakkers zouden opgevangen worden in enorme gestichten om daar wat gezond werkethos op te bouwen. Dat de armoedzaaiers daarvoor de grote steden moesten verruilen voor een verblijf in het verre Veenhuizen (Drenthe) was een fijne bijkomstigheid voor de achterblijvers. Maar het experiment van de ‘Maatschappij van Weldadigheid’ liep jammerlijk uit de hand. Ondanks de goede bedoelingen. Door overbevolking, ziekte, dreigend faillissement en wanbeleid veranderden de koloniën in keiharde werkkampen. Schrijfster Suzanna Jansen ontdekte dat haar familie afstamde van de ongelukkige bewoners van Veenhuizen en beschreef in 2009 dit vergeten stukje onzalige geschiedenis in Het pauperparadijs.   

In 2016 stortte de zeer succesvolle theatermaker Tom de Ket - denk aan De verleiders - zich op het gegeven om er een muzikaal openluchtspektakel van te maken. Heel pikant, opgevoerd in Veenhuizen zelf: ‘schuldige grond’, zoals hij indertijd treffend omschreef. Ondanks protesten van omwonenden, die een hoop overlast vreesden, werd de voorstelling een groot succes. Zo groot, dat in de zomer van 2017 de productie een reprise was gegund. En in 2018 verhuist het spektakel naar Amsterdam, weliswaar binnenskamers maar in niets minder dan Koninklijk Theater Carré.

Hoewel de voorstelling alle gruwel van de heropvoedingskampen laat zien, staat een verhaal centraal dat lief en zelfs romantisch is. Het is begin 19e eeuw en de straatarme Amsterdam Teunis (Steyn de Leeuwe) wordt samen met zijn zus Aagje (Rosa da Silva) in opdracht van de regering uit Amsterdam weggegrist om te gaan werken in Veenhuizen. Een mooie toekomst wordt hem voorgespiegeld, maar het leven in de werkkampen is hard. Maar Teunis is gedreven om ooit samen met zijn zus terug te keren naar Amsterdam. Daarom werkt hij hard en houdt hij zich rustig, ondanks het gewelddadige gedrag van directeur Schepenaar (Peter Drost). Dan wordt hij verliefd op zijn kampgenoot Cato (Margreet Boersbroek), die tot overmaat van ramp zwanger raakt. De affaire wordt een enorm schandaal en het wordt echt tijd om het kamp te verlaten, zo niet te ontvluchten.

De voorstelling begint met een indrukwekkend Bij ons in de Jordaan met een bijzondere twist. Het ensemble zingt de classic in mineur en Van je holadiee is veranderd in helladiee. De oorspronkelijke songs, die van de hand van Lavalu zijn, liggen goed in het gehoor en variëren van snoeiharde rock tot aangename nederpop. Als opvalt dat daar ook nog heel verdienstelijk op gedanst wordt - zonder de gebruikelijke Stage Entertainment-gezichten -, weet je het zeker: dit wordt een bijzondere avond. Steyn de Leeuwe speelt zijn Teunis met een ontwapenende kwajongensheid en Dragan Bakema’s generaal Van den Bosch is imposant. Het romantische verhaal verloopt dan misschien volgens een welbekend stramien, maar het spel en vooral het tegenspel houden de verhaallijn interessant.

Maar De Ket wil ook een boodschap aan zijn publiek kwijt, sterker nog: het lijkt of hij de kloof tussen arm en rijk zelf wil opheffen. Dan gaan alle remmen los: subtiliteit wordt losgelaten en ook de broodnodige originaliteit. Boven de poort van de werkkampen hangt triomfantelijk Kennis is zegen, ongetwijfeld naar afschuwelijk nazivoorbeeld, het geestdodende werk wordt een-op-een neergezet als de klassieke scène uit Charles Chaplins Modern Times, het verhaal wordt regelmatig gestopt om ons rechtstreeks onder oorverdovend geschreeuw stevige maatschappijlessen toe te werpen. Bovendien lijdt de voorstelling aan een irritant soort artistiekerigheid. Alle letterlijke klappen die Teunis en zijn lotgenoten van hun bewakers moeten incasseren, worden ondersteund met percussieslagen, precies als in de geestige films van slapstickiconen Laurel and Hardy. Moeten wij op die momenten soms lachen? Bovendien worden alle zinnen van de personages met wie we niet mogen sympathiseren, meer gedeclameerd dan gespeeld, precies als het volkstoneel van weleer.

De grootste ergernis is de verteller (Paul R. Kooij). Die brult als een stereotiepe socialistische politicus van de vorige eeuw de boodschap van het stuk voortdurend de zaal in. In de kennelijke veronderstelling dat wij de bedoelingen na drie uur overduidelijke symboliek gemist hebben. Hadden de makers maar het vertrouwen gehad dat een gedegen in elkaar gesleuteld verhaal ons op eigen kracht al genoeg duidelijk kan maken. In dit geval lijken de goede bedoelingen verdacht veel op de ongetwijfeld goede bedoelingen van Van den Bosch.

param name="allowscriptaccess" value="always">

07 July 2018
Première
Amsterdam
Koninklijk Theater Carré
http://www.hetpauperparadijs.nl
pauperparadijs, dragan bakema, suzaana jansen, veenhuizen, maatschappij van weldadigheid, steyn de leeuwe, theater carre,