Alice Walkers brievenroman The Color Purple heeft heel wat levens drastisch veranderd. Voor Steven Spielberg betekende dit niet zozeer zijn zoveelste meesterwerk (de recensenten waren verdeeld), maar hij bewees naast al zijn spektakelfilms ook uitstekende serieuze films te kunnen maken. Whoopi Goldberg, toentertijd een onbekende comédienne, kreeg ineens naam in Hollywood. En natuurlijk was er Oprah Winfrey, die dankzij haar Oscarnominatie voor de verfilming in no time een televisie-icoon werd met een salarisstrook van miljarden. Of de Nederlandse productie van de musicalversie van The Color Purple het leven van hoofdrolspeelster Naomi van der Linden drastisch gaat veranderen, zal de tijd leren. In ieder geval gunde het publiek op de première tijdens het slotapplaus de actrice alle goeds.
Celie is een eenvoudig meisje van 14 jaar oud in het zuiden van Amerika van rond 1900. De slavernij mag dan afgeschaft zijn, maar voor zwarte vrouwen zoals Celie gaat het zware leven onverstoorbaar door. Maar nu is de zwarte man de onderdrukker. Haar vader verkracht haar regelmatig en de twee baby’s die uit die wandaden voortkomen, worden wreed van haar afgepakt. Totdat ene Mister officieel zijn zinnen zet op Celies zusje Nettie. Maar Celies vader verzet zich: Mister mag alleen zijn lelijker dochter Celie trouwen. Het leven met Mister is minstens zo zwaar als met haar vader, maar samen met Nettie houdt Celie zichzelf aardig op de been. Maar als Nettie de avances van Mister een keer te veel afslaat, worden Nettie en Celie van elkaar gescheiden. Mister zweert dat zij elkaar nooit meer zullen zien. Gelukkig komt de jazzzangeres Shug in Celies leven, een frivole dame met lak aan alles. Celie raakt verliefd op Shug, niet echt algemeen aanvaard begin vorige eeuw, maar voor Celie wel een eerste stap in de richting van haar zelfbevrijding.
De komst van The Color Purple naar Nederland is goed getimed: precies in een tijd waarin vrouwen — geholpen door de kracht van social media — het openlijk niet meer pikken dat ze eeuwenlang onderdrukt, vernederd en misbruikt zijn. De succesvolle emancipatie van Celie ondersteunt het nieuwe optimisme van deze tijd. Alleen moeten we bij een mooie boodschap niet klakkeloos de voorstelling ook mooi vinden. Daarvoor schiet The Color Purple toch echt iets tekort.
Hoe zwaar Celies vroege leven ook is, er is om de een of andere reden net iets te veel plek voor humor. Haar leven lijkt louter te bestaan uit het huis boenen en de boerderij runnen overdag en haar man haar gang met haar te laten gaan bij nacht. We weten al van die afgepakte baby’s, maar om de haverklap komt een Grieks koor — in deze voorstelling een Grieks gospelkoor — van links of rechts op om zingend de draak steken met alle getoonde ellende. Waarom zoveel behoefte aan lucht in het stuk? Voor de aannemelijkheid van het triomfantelijke einde moet de zaal toch eerst door een echt diep dal gaan?
Er zijn in de voorstellingen drie cruciale kenteringen in het leven van Celie die haar emancipatie mogelijk maken. Allereerst de ontdekking van de brieven die zus Nettie jarenlang geschreven heeft. Nettie beschrijft haar reis naar Afrika waar ze haar roots ontdekt. Het zal aan het beperkte budget liggen, maar er worden een paar enorme ansichtkaarten van textiel omhooggehouden en er wordt een eenvoudige choreografie in kleurrijke kleding opgevoerd. Verder wordt alleen gezégd hoe bevrijdend Netties confrontatie met Afrika is geweest en het hoe en waarom moeten wij als publiek maar aannemen. Vervolgens de groeiende verliefdheid (of liefde?) van Celie voor Shug Avery. In de tijd dat het boek The Color Purple verscheen, lieten ook romans als De schaamte voorbij en Twee vrouwen en een film als Een vrouw als Eva zien hoe vrouwen op zoek naar zichzelf homoseksuele relaties verkenden. In de voorstelling daarentegen is Celies liefde er ineens. Is het omdat de vrijgevochtenheid van Shug Celie fascineert? Waarom was ze dan niet veel eerder verliefd geworen op Sofia? Ten slotte weet Celie haar financiële zelfstandigheid te claimen dankzij een unieke kledinglijn, op een korte aanwijzing na als Celie Shugs showjurk in de plooi trekt, een talent dat Celie kennelijk stiekem bezat.
Maar hiertegenover staan een cast en orkest vol enthousiasme en skills. Het orkest, of beter de band, bestaat slechts uit zes personen, maar wat we horen is volwaardig. Tussen de songs bevinden zich misschien geen musicalklassiekers, maar ze zijn indringend en mooi. De cast straalt trots uit en dat alleen al is mooi om te zien. Naomi van der Linden heeft een lichte, minder soulfulle zangstem dan je zou verwachten bij een karakter dat zoveel te doorstaan heeft, daarom is ze meer comfortabel als de herboren, gelukkige en zelfverzekerde Celie van de tweede akte. In die tweede helft valt dan ook volledig te begrijpen waarom OpusOne de keuze op Naomi liet vallen. Uiteraard oogt Edwin Jonker zeer op zijn gemak in zijn zoveelste schurkenrol, gelukkig dat het verhaal zijn Mister Albert heel fraai laat buigen van bruut naar mild en begripvol. Jonker weet die omslag heel fraai uit te nutten. Ana Milva Gomes is een geweldige zangeres, die tot nu toe vooral in Duitsland (Aida) en Oostenrijk (Mozart!) furore maakt. Mooi dat we haar nu uitgebreid in eigen land mogen meemaken. De verrassing van de avond is Jeannine La Rose, die de rol van Sofia speelt. Deze Sofia is eigenlijk een soort schaduw-Celie, ook een vrouw die een emancipatiereis aflegt, maar dan op een heel andere manier dan Celie. La Rose eist in elk van haar scènes alle aandacht op met een ontwapenende stoerheid, die doet denken aan Ruth Jacott in diens glorietijd. Hoewel we La Rose al meer dan tien jaar (denk aan Hair en Mary Poppins) kennen, lijkt nu haar tijd aangebroken om awards te winnen.
