De harde wereld achter de coulissen (1)
AMSTERDAM16 FEBRUARI 2011 7 REACTIES
at doet een artiestenmanager? Een cynicus zou zeggen: over de rug van zangers geld verdienen. Maar de werkelijkheid is allesbehalve zo simpel. Een tweeluik over de gecompliceerde wereld achter de coulissen. In deel één het jonge agentschap TACT. ,,Het is onze taak om op tactvolle wijze met de keiharde werkelijkheid van dit beroep om te gaan.â€
Alex Grigorev en Dari Dimova.
TACT International Art Management, zoals het agentschap voluit heet, werd in 2000 opgericht door Dari Dimova, de vrouw van tenor Alex Grigorev. Zo werd het bedrijf in het begin ook vaak gezien, als ‘de hobby van de vrouw van de tenor’.
Toen Alex in 2003 besloot zijn zangcarrière af te sluiten en zich fulltime voor het impresariaat van zijn vrouw in te zetten, was dat beeld niet meteen verdwenen. ,,Het is een etiket waar je moeilijk vanaf komtâ€, zegt Dari. ,,Toen Alex eens een bepaalde rol voor een zanger probeerde binnen te halen, zei de casting director tegen hem: wil jij de partij niet zingen?â€
Inmiddels heeft het agentschap zich echter een gewaardeerde plaats in de operawereld verworven. TACT heeft vijf agenten, die elk in een ander land gestationeerd zijn en die samen de agenda’s van zo’n vijftig zangers en dirigenten vullen. Er worden contracten afgesloten over heel de wereld, tot aan Chili en Nieuw Zeeland toe.
TACT richt zich in het bijzonder op jonge zangers. ,,Pas als je zangers van jongs af aan begeleidt, kan je iets opbouwenâ€, zegt Dari. Als voorbeeld noemt ze Julia Novikova, die al vanaf haar 23e bij TACT zit en inmiddels contractverlenging heeft gekregen bij de Staatsoper in Wenen en met Plácido Domingo heeft opgetreden in de live-televisieproductie van Rigoletto.
De economische crisis en de bezuinigingen op cultuur hebben TACT gek genoeg goed gedaan. ,,Je denkt: hoe meer operageld er is, hoe meer kansen agenten hebben. Maar dat is niet waarâ€, zegt Alex. ,,Als iedereen veel geld heeft, wil iedereen topzangers en krijgen jonge zangers geen kans. Nu iedereen het met minder moet doen, nemen ze sneller het risico van een jonge zanger. Wij zijn nu veel beter af.â€
Moeder Teresa
De taak van een agent is, in een notendop, de agenda van een artiest vullen. Dat klinkt echter eenvoudiger dan het is. ,,Het gaat om personal managementâ€, zegt Dari. ,,De zangers leggen hun leven in jouw handen. Je hebt een grote verantwoordelijkheid.â€
Alex geeft grif toe dat die verantwoordelijkheid niet altijd ‘verantwoord’ gebruikt wordt door agenten. Er zijn voorbeelden genoeg van zangers die als een pijl naar de top schieten en vervolgens breken, iets wat volgens Alex vaak aan agenten te wijten is. ,,Je kunt heel snel naar het hoogste niveau springen, maar dan kun je ook heel hard vallen. Met veel psychische schade als gevolg.â€
Alex geeft zelf daarom de voorkeur aan een soort ‘spiraalsysteem’, waarbij de zanger met geleidelijke, ‘omtrekkende’ bewegingen naar een hoger niveau groeit. ,,Je moet zangers niet tegen hun wil in pushenâ€, zegt hij. ,,Laat ze zich op hun eigen tempo ontwikkelen. Willen ze trouwen? Een kind krijgen? Natuurlijk kan dat. Als agent is zoiets jammer, want het vertraagt hun carrière, maar je moet ook gewoon mens zijn, leven.â€
,,Onze ’producten’ zijn mensen, geen voorwerpenâ€
De andere kant van het verhaal is dat Alex en het hele TACT-team uiteraard niet van lucht kunnen leven. ,,Als je niet commercieel bent, overleef je het niet in dit vakâ€, zegt hij. ,,We zijn geen charitatieve instelling, geen moeder Teresa voor zangertjes die niet weten welke kant ze op willen. Ik ben niet altruïstisch: ik zeg eerlijk tegen zangers dat ik via hen geld wil verdienen.â€
Een agent kan niet altijd puur het belang van een zanger dienen, vervolgt Alex. ,,Als een agent dat zegt, denk ik dat die liegt. Je hebt bijvoorbeeld ook hele lastige zangers, zoals een mezzo die Riccardo Muti ging uitleggen hoe je Aida moet dirigeren. Door haar zet je jezelf te kijk als agentschap, wat ook weer slecht is voor je andere zangers. Want alles draait om persoonlijke relaties. Als jij het vertrouwen hebt van operahuizen, krijgen jouw zangers dat ook. Als je een fout maakt, kunnen ze je heel snel de mond snoeren.â€
Alex meent daarom dat een agent zich niet als een loopjongen moet gedragen, maar als een intermediair tussen artiest en operahuis. En belangrijker nog: als iemand die artiesten bewustmaakt van de harde werkelijkheid van hun vak. ,,Je moet de waarheid proberen te vinden. Ook over zangers. Als iemand niet verder kan komen dan middenrollen, moet je dat inzien en hem dat duidelijk maken.â€
Dikke zangers
TACT is vanwege deze visie erg zorgvuldig in het selecteren van zangers. Zo krijgt iedere nieuwe zanger een proeftijd van een jaar, om een realistisch beeld te krijgen van diens potentieel. ,,Onze ‘producten’ zijn mensen, geen voorwerpen waar je vijf maanden garantie op hebt. Je kunt ze niet terugbrengen als ze je niet bevallenâ€, zegt Alex. ,,Je moet mensen daarom in een vroeg stadium ervoor behoeden dat ze zichzelf wat aandoen.â€
Artiesten bij wie dit pijnlijk duidelijk wordt, zijn dikke zangers. Alex kan het zich niet permitteren om hen te contracteren, omdat zangers vanuit commercieel oogpunt tegenwoordig ook fysiek moeten ‘kloppen’.
Hij heeft één keer gemerkt hoe hard de praktijk op dat punt is, toen hij een Portugese tenor onder zijn hoede had genomen om hem te laten voorzingen voor diverse casting directors. ,,Hij had werkelijk de stem van de jonge Domingo. Maar hij was ook dik. Ik had gehoopt dat een Duits operahuis hem wel wilde hebben, maar nee: niemand. Ik heb me twee maanden lang schuldig gevoeld.â€
En zo kent Alex wel meer voorbeelden van zangers met grandioze stemmen, die echter door geen agent omarmd worden, omdat iedereen bij voorbaat weet dat alle operahuizen nee zullen zeggen tegen hun uiterlijk. ,,Het klinkt oneerlijk, maar dit is onze taak: de keiharde werkelijkheid van dit beroep op tactvolle wijze uitleggenâ€, zegt hij.
,,Het is een harde wereld. Maar als je het met je hart doet, heb je er heel veel plezier aan.â€
Lees ook deel twee van ‘De harde wereld achter de coulissen’.