Kristina fran duvemala *****

Muziek: Benny Andersson
Teksten: Bjorn Ulvaeus
Book: Lars Rudolfsson en Jan Mark
Décor: Robin Wagner
Licht: Andreas ‘stanley’Lonnquist
Regie: Lars Rudofsson

Zaterdag 12 september had ik het genoegen om de Stockholm première van Kristina fran Duvemala bij te wonen. Dat was niet mijn eerste keer. Inmiddels heb ik de voorstelling 7 keer gezien, waarvan twee keer in Helsinki. Vooral die voorstellingen in Helsinki hebben een grote indruk op mij gemaakt. Ik was benieuwd hoe Kristina er voor zou staan in Stockholm. Het goede nieuws: Kristina is in een uitstekende conditie en de in Nederland zo onbekende musical blijft een van de beste musicals die ik ooit heb gezien.
De generale repetitie op vrijdag was nog een voorstelling waarvan je dacht, dat kan beter. Maar tijdens de première een dag later was het allemaal dik in orde. Kristina fran Duvemala is een absoluut meesterwerk. Een musical met misschien wel de mooiste muziek ooit voor een musical geschreven, een diep ontroerend, menselijk en belangrijk verhaal en een show met een werkelijk magnifiek decor.
Het verhaal handelt over de nobele en godsdienstige Kristina die na haar bruiloft met Karl Oskar een zwaar bestaan heeft in Zweden rond 1850. Zweden is een land met een feodale structuur waar boeren als slaven worden behandeld, waar goede landbouwgrond schaars is, waar andere godsdiensten niet zijn toegestaan en waar het leven keihard is in periodes van grote droogte en misoogsten. Als een van de kinderen van Kristina overlijdt na een voedselvergiftiging is ook voor Kristina de maat vol en volgt zij haar man, zijn broer en vele andere vluchtelingen in de zoektocht naar nieuw geluk in Amerika. De nobele Kristina moet tijdens de ruim 4(!) uur durende show afrekenen met vooroordelen, het verdriet verwerken van haar overleden kind, een ernstige ziekte tijdens de overtocht doorstaan, een nieuwe leven baren in een vreemd land, leren omgaan met een enorme heimwee naar Zweden en tot slot krijgt ze een miskraam en de mededeling dat ze geen gemeenschap meer mag hebben met de grote liefde van haar leven.
Een groot en klein verhaal tegelijk. Groot door de vele grote, bijna epische thema’s die ook nog steeds zeer actueel zijn. Thema’s als de problematiek voor mensen die moeten vluchten voor de politieke en economische situatie in hun land, mensen die een nieuw leven moeten opbouwen in een ander land met alle problematiek die daarbij hoort. Karakters (zoals Robert, de broer van Karl Oskar) die denkt dat geluk en rijkdom om de hoek ligt, Kristina die leert dat vooringenomenheid een erg verkeerde eigenschap is, nieuwe Amerikanen die nieuw land innemen van een bevolking die er al eeuwen woont. De thema’s zijn groots en meeslepend en laten je niet onberoerd. Maar het verhaal is ook klein doordat het focust op Kristina en haar grote verdriet over het verlies van haar kind en de ontzettende heimwee naar vaderland.
Dit alles wordt ondersteund door een briljante score van Benny Andersson (voorheen ABBA) die klassieke thema’s mengt met klanken van volksmuziek en moderne ritme’s. Als je goed luistert is het opvallend hoe vaak je een gitaar hoort. Magische koorpartijen met duidelijk hints naar de muziek van Bach, emotionele duetten en een aantal prachtige solonummers. Daarnaast gebruikt hij de belangrijkste thema’s uit de show op een zeer goede manier. Hoe meer je de show ziet hoe meer je beseft hoe goed er over nagedacht is. Dit alles ondersteund door misschien wel het beste decor dat de beroemde decorontwerper Robin Wagner heeft ontworpen. Een over het algemeen kaal decor met fascinerende belichting en enkele spectaculaire scenes. Hoogtepunten zijn Guldet blev till Sand (gold can turn to sand) een van de grote hits uit de show waarin Robert gespeeld door Oskar Nilsson verhaalt over zijn avonturen op zoek naar goud. De rol van Oskar is enorm dankbaar omdat hij twee geweldige nummers heeft en het applaus na Guldet blev till sand stopte maar niet. Maar ook Kristina heeft een aantal geweldige nummers zoals de slotsong van de eerste acte min astrakan (my appletree) waarin kristina bevalt van haar eerste in Amerika geboren kind. Maar het absolute hoogtepunt van de show is Du Maste Finnas (you have to be there) waarin Kristina na de miskraam en het slechte nieuws dat ze geen kinderen meer mag krijgen,  een dialoog aan gaat met god om haar twijfel uit te spreken over zijn bedoelingen. Du maste finnas is een nummer dat bombastisch begint, met een zeer fraaie decorwisseling en ook een nummer dat van een afstand bekeken door zijn eenvoudige structuur en moderne ritmes niet lijkt te passen in de show. Maar juist daardoor is het nummer enorm effectief en theatraal en bindt het alle thema’s van de show in die paar minuten. Een 11 o-clock nummer dat keer op keer zorgt voor een moment dat de show letterlijk en figuurlijk stopt.
Vergeleken met de oorspronkelijke productie van 1995 (die ik ook heb gezien) is het verhaal wat ingekort en versneld maar nog steeds erg lang. Vooral de eerste acte heeft hier wat last van omdat alle verhaallijnen moeten worden uitgelegd. Toch heeft ook de eerste acte tal van hoogtepunten zoals het magische moment dat de emigranten Zweden verlaten.  De tweede acte daarentegen is een acte met het ene na het andere hoogtepunt.  Ook het decor is in vergelijking met de productie uit 1995 iets eenvoudiger en het orkest en koor zijn ook kleiner. Maar dat doet niets af aan de kwaliteit die er nu staat: een hoogst professionele show met vergeleken met broadway/west-end shows een groot orkest, een grote cast met sublieme zangers, een schitterend decor en misschien wel het mooiste licht dat ik ooit in het theater zag. De hoofdrollen zijn prima bezet. Maria Ylipaa is een goede kristina (al haalt ze het niet bij de Helen Sjoholm, de originele Kristina), Robert Noack zet een verrassende Karl Oskar neer en Oskar Nilsson is voor mij de absolute ster van de avond. Wat een acteur, wat een zanger.
Kristina is een absoluut meesterwerk. Het duurt lang dat realiseer ik mij maar als je je van te voren een beetje verdiept is het verhaal goed te volgen en vervelen doet de show geen moment. Voor Zweeds sprekenden is er ook nog boventiteling. De voorstelling speelt nog tot het voorjaar 2016 en dan hebben meer dan een miljoen mensen de show gezien en geven Bjorn en Benny de show uit handen. Ga deze productie bekijken nu het nog kan! Stockholm is ook nog eens een fraaie stad . Ik hoop dat er ooit een producent is te vinden die deze show in Nederland opvoert, desnoods in combinatie met een operagezelschap.
Na 7 keer deze show gezien te hebben weet deze show mij steeds te verbazen en te ontroeren. Na een succesvolle première in aanwezigheid van Bjorn en Benny en vele bekende zweden is daar ook nog het besef dat het verhaal van Kristina op dit moment wel relevanter is dan ooit tevoren. Je beseft je dat datgene wat de vluchtelingen uit het midden oosten en Afrika meemaken niets anders is dan datgene wat onze voorouders, of ze nu uit Zweden of Nederland komen ook hebben meegemaakt. Op de vlucht voor oorlog, hongersnood, gebrek aan (godsdienst) vrijheid en vooral in een zoektocht naar een beter bestaan en daarbij alles wat je lief is achte latend. Van al die honderden musicals die ik heb gezien is Kristina met afstand de beste show die ik heb gezien.

trailer: https://www.youtube.com/watch?v=g1JMY_XVABk
Maria met Du Maste finnas: https://www.youtube.com/watch?v=6CfjxZ9JQjQ
Oskar met Guldet blev till Sand; https://www.youtube.com/watch?v=Xn8h-03hrTY
Maria, Oskar en Robert: Nej https://www.youtube.com/watch?v=cSWceLTSo9k