Countdown to Les Misérables

Les Misérables zou opgevoerd worden in Carré en Cameron Mackintosh dwong een speelperiode van 9 maanden af. Er werden vragen in de Amsterdamse gemeenteraad gesteld of het wel zo’n goed idee was om een gesubsidieerd theater als Carré zo lang bezet te houden voor één productie. Een ander heikel punt was de toegangsprijs: waar Carré het ook al hoge bedrag van 45 gulden (ongeveer 21 euro) had gevraagd voor Cats vroeg v.d. Ende maar liefst 75 gulden ongeveer 37 euro) voor een eersterangs kaartje. Dit soort bedragen was voor theater ongekend en er werd openlijk getwijfeld of het Nederlandse publiek dit over zou hebben voor een “onbekende” show als Les Mis. Maar de publiciteitsmachine van van den Ende draaide op volle toeren en het beroemde logo van het getekende meisje dook overal in Nederland op. Op de Uitmarkt van de zomer van 1990 werd voor het eerst een voorproefje gegeven van Les Misérables.

De show kende een aantal aansprekende namen. Simone Kleinsma speelde Mme. Thenardier, een kleine maar oerkomische rol. Kleinsma deed slechts 4 maanden mee om de show “op weg te helpen” om zich daarna aan Funny Girl te wagen. Een andere opvallende naam was Danny de Munk die zijn musicaldebuut maakte als Marius. Zijn bekendheid was te danken aan zijn vertolking van het straatschoffie Ciske de Rat. Vooraf werd in de pers vooral gespeculeerd of hij van zijn Amsterdamse accent af zou kunnen komen. Voor de rol van Thénardier had Joop van den Ende zijn zinnen gezet op Paul de Leeuw die net was doorgebroken als televisiepersoonlijkheid. Mackintosh bleek het daar niet erg mee eens; hij vond de Leeuw veel te jong. Drie auditierondes waren er nodig om de Leeuw uiteindelijk te casten als de louche herbergier.

In de andere grote rollen werden totaal onbekende acteurs gecast. Niemand had nog gehoord van Henk Poort, Ernst Daniël Smit, Vera Mann, Pia Douwes en Joke de Kruijf. Maar de pagina Privé in de Telegraaf deed haar werk. Maanden van tevoren werd Nederland op de hoogte gesteld van de “nieuwe” sterren van Les Misérables en de verwachtingen werden hoog opgeschroefd. Op 28 februari 1991 ging de show eindelijk in première.

De kritieken waren goed tot uitstekend. Hier en daar werd gemopperd over het artistieke gehalte van de voorstelling (mocht je wel een musical maken van zo’n schitterend boek?) maar over het algemeen was men diep onder de indruk van de professionaliteit en de internationale klasse van de voorstelling. De vertaling van Seth Gaaikema werd geroemd, al schreef het AD dat er een aantal “Vader Abraham zinnen” te horen waren (“Nu ik na zoveel zweet, geworden ben een held”). Veel lof was er voor Henk Poort, Vera Mann, Pia Douwes, Simone Keinsma, Danny de Munk en Bill van Dijk. Over Paul de Leeuw waren de meningen verdeeld; een aantal recensenten zag teveel van zijn beroemde typetje Bob de Rooy terug in zijn vertolking. Maar iedereen was het erover eens dat er iets historisch was gebeurd op deze bijzondere avond in Carré. Jacques d’Ancona noemde de Nederlandse Les Mis “een monumentaal brok theater”.

Het succes van Les Misérables was ongekend voor Nederland. Vanuit alle provincies werden busreizen richting Carré georganiseerd; een nieuw fenomeen. Nederland leek in één klap klaar voor grote internationale musicalproducties. Toen Joop van den Ende in september 1991 het Scheveningse Circustheater kocht voor één gulden, stond niets een verdere ontwikkeling van de musicalcultuur meer in de weg. Nederland had haar eerste “open end” theater waar voorstellingen zolang konden staan als rendabel was. Les Misérables verhuisde er naartoe om uiteindelijk te sluiten op 24 mei 1992.