“Still the best show in Londen” prijkt er op het geveldoek van het Victoria theater in Londen. Het knippen in recensies is in het theater vak natuurlijk gewoonte, maar zo treffend als dit kan een voorstelling niet worden samengevat. Want Billy Elliot is de beste show in Londen. Inmiddels is de show ook in andere landen te zien. De voorstelling ging na een run op Broadway door de Verenigde Staten toeren en ook in Australië. Korea en Noorwegen stond Billy Elliot inmiddels op de planken. En nu is het de beurt aan Nederland.
Wie de voorstelling in Londen zag zal zijn wenkbrauwen zeker hebben gefronst toen de voorstelling in Nederland werd aangekondigd. De opmerking van Joop van den Ende met de strekking dat we in Nederland betere kinderen hebben dan in Engeland omdat we in groep acht allemaal een musical doen maakte die beweging alleen maar nog groter. Want de eisen die aan de vertolker van Billy Elliot, een kind van een jaar of 12, zijn enorm. Zo groot zelfs, dat in Londen onder andere jongens uit Frankrijk en de VS de rol hebben gespeeld, en ook jongens die duidelijk een adoptiekind moeten zijn geweest, iets wat in Yorkshire in de jaren tachtig van de vorige eeuw niet heel waarschijnlijk is. Tel daar nog eens bij op dat de regels voor het optreden van kinderen in Nederland vele malen strenger zijn dan aan de andere kant van de Noordzee en we dus (ondanks de versoepeling die de inspectie hier voor deze productie heeft gedaan) hier nog meer spelers nodig hebben, en ook nog eens een veel kortere trainingsperiode hebben, dan kan het niet anders dan dat we andere verwachtingen moeten hebben. Deels is het opgevangen door de Billy’s in bepaalde scènes te ontlasten en daarin het ensemble een grotere rol te geven.
De film Billy Elliot heeft de tand des tijds glorieus doorstaan. Het verhaal van het jongetje dat graag ballet wil doen in een mijnwerker dorp ten tijde van de mijnwerkersstaking in de jaren tachtig blijft aansprekend. Ondanks dat er in de film natuurlijk gedanst werd, was de aankondiging van deze productie er duidelijk één in de categorie ‘ze maken ook overal een musical van’. De productie werd geregisseerd door Stephen Daldry, die ook de film regisseerde. Zo’n combinatie kan totaal verkeerd uitpakken, omdat theater en film andere disciplines zijn en daar geen rekening mee wordt gehouden, zoals uit Dirty Dancing duidelijk blijkt. Maar in dit geval pakte het heel goed uit. Billy Elliot is en bijzondere theaterervaring, niet in de laatste plaats door de fenomenale choreografieën van Peter Darling. Hij weet de wonderlijke combinatie van politieagenten en mijnwerkers en dans perfect te maken, De soms bizarre bewegingen toveren een glimlach op ieders gezicht.
In de voorstelling is het 1984. Het graafschap Durham leeft dan nog van de mijnbouw, maar die is verliesgevend. Margaret Thatcher is aan de macht, en haar regering wil de mijnen sluiten. De vakbonden waren in die tijd ongelofelijk machtig, en alle voorstellen worden door hen afgeslagen. Als de voorstelling begint wordt net een staking aangekondigd. Een staking die lang zal gaan duren, want de regering Thatcher is niet van plan toe te geven. Werkwilligen worden door een enorme politiemacht beschermd en door de blokkades van de mijnen heen geloodst.
In deze omgeving maken we kennis met Billy Elliot, een jongetje van een jaar of 12 die niet echt een idee heeft waar dit allemaal over gaat. Zijn moeder is overleden, en woont samen met zijn vader, zijn veel oudere (want werkende) broer en zijn oma, die aan het dementeren is. Billy gaat één keer per week naar boksles, samen met zijn vriend Michael, al is dat niet helemaal zijn ding. Als hij op een dag veel te laat komt, moet hij blijven trainen, en komt hij in contact met de groep die het buurthuis daarna gebruikt, de balletklas van mrs. Wilkinson. Zij straalt nogal vergane glorie uit, en de klas volledig bestaand uit meiden bakt er ook niet echt veel van. Billy kijkt zijn ogen uit en gaat uiteindelijk toch in op de uitnodiging om de volgende week terug te komen, wat hij eerder afsloeg. En dus gaat het geld dat hij wekelijks voor de boksles krijgt richting balletles. Broer en vader merken hier niets van; zij hebben al genoeg aan hun hoofd met de mijnstaking. Michael weet het uiteraard wel, en ondanks dat hij zich soms voor de lol in de kleren van zijn zus verkleedt (en een oogje heeft op Billy) vind hij het wel een beetje raar. Inmiddels heeft Wilkinsons ontdekt dat Billy talent heeft, en biedt aan om met hem te gaan oefenen voor een auditie in Newcastle voor de Royal Ballet School. Maar als Wilkinson hen voor de auditie komt halen gaat alles mis. Billy komt voor het blok te staan, wat ertoe leidt dat deze auditie niet doorgaat. Vader en broer vinden het belachelijk, een mijnwerkersjongen die danst. Dan wordt het kerst, en ziet vader wat dans met Billy doet. Hij krijgt spijt, maar is dat niet veel te laat?
