De Oresteia is oorspronkelijk een drieluik van 2500 jaar oud en besloeg zo’n zes uur. In deze vertolking is dit teruggebracht tot een eenakter van 75 minuten. De Griekse schrijver Aischylos leefde in een tijd dat wraak een normale oplossing van problemen was. In Athene was net een soort democratie in opkomst. Een oud-adelijke instelling in Athene verloor zijn macht, en transformeerde zichzelf in een nieuw fenomeen, een soort rechtbank. Een verandering in tijd.
Een kwartier voor aanvang vertelt regisseur Louis Lemaire wat over de Oresteia, de tijd en de ingewikkelde familiehistorie van het koningshuis van Mycene, waar de Oresteia om draait. Het is een nuttige inleiding, die je de verwijzingen in het stuk beter doet begrijpen. Ook motiveert hij de keuze voor dit stuk, al gunt hij de bezoekers wel een andere mening. Hij beleeft deze tijd als een tijd waar wraak over de wereld gonst, of als dat een wat te zwaar is, een tijd waarin we geneigd zijn de vinger te wijzen naar de anderen; zij hebben het gedaan. We zijn bezig met het maken van vijandsbeelden en dientengevolge handelen, onder andere met oorlog. De oplossing voor problemen met een ander: sla hem zijn kop in. Dan heb je geen last meer van het probleem. Zo ook in de Oresteia.Verder zijn de hoofdpersonen uit het stuk jonge mensen. Elektra is een meisje van ongeveer 17 jaar en haar broertje is ongeveer 14. Een keuze dus voor een actueel thema en een stuk waarin een deel van de spelers iemand speelt van ongeveer dezelfde leeftijd.
De Shakespearezaal blijkt voor de gasten in comfort gestegen. Er zijn rugleuningen aanwezig. De hoge zaal is tegen de wanden voorzien van hoge zuilen van krantenpapier, en we zien Elektra al bewegingsloos uit het raam turen, alsof ze daar al 10 jaar zit. Een acapella lied van het ensemble, gekleed in grijstinten, zorgt voor de inleiding. We zien Klytamnestra in bed liggen bij Agistos en Elektra mist haar verbannen broertje Orestes. Een ruzie over het al dan niet openen van een raam geeft duidelijk de spanning aan tussen moeder Klytamnestra en dochter Elektra.
Als Agamemnon terugkeert en ook nog eens een vrouw Kassandra als oorlogsbuit meebrengt voert Klytamnestra de al lang geplande wraakactie uit. Ze doodt Agamemnon en Kassandra. Voor deze laatste is nog een extra vervelend detail is dat ze waarzegster is en dus alles ziet aankomen, maar door een vloek van de goden door niemand wordt geloofd. Dan keert Orestes terug uit ballingschap, en wordt door Elektra gewezen op zijn plicht. Wraak nemen op de moordenaars van zijn vader. Maar een moord op een bloedverwant kan niet zomaar.
De Oresteia is een fraaie mengeling van hedendaagse en klassieke elementen. In de muziek bijvoorbeeld, met acapella songs, dan weer piano-begeleiding maar ook met meer hedendaags geluid. Het slijpen van het zwaard door Klytamnestra geeft niet alleen visueel vuur, maar zorgt ook voor een indringende geur. De bloedvlek die Agamemnon achterlaat zorgt in de loop van de voorstelling voor bloedsporen over het hele podium en heeft zo een fraaie symboliek,
Sommige teksten worden door het ensemble gedeclameerd wat weer een heel klassiek beeld geeft, terwijl het spel tussen de stervelingen in het stuk weer opvallend naturel is. En hoewel het hier om een dramatisch stuk gaat is er toch ook genoeg om te lachen. Het doordraven van het ensemble op “Daar kun je niets aan doen, Dat zit in de familie.” is hilarisch, en het schaamteloze gedrag van de goden, met name dat van Apollo, is om te gieren. Het werkt uitstekend; de Oresteia is een prachtvoorstelling.
Een compliment ook voor deze cast. De interactie in het ensemble is uitstekend en de hoofdrollen worden prima vertolkt. De qua postuur weinig indrukwekkende Sjoerd van Heumen transformeert als Agamemnon tot de zoon van Brian Blessed (imposante bullebak koning in de Blackadder series). Janna Haring zingt prachtig als Kassandra. Jaimie Lloyd is een mooie wulpse Athene. Nigel van der Laan heeft een prachtige, bijna wezenloze expressie als Orestes, wat zijn onbeholpenheid mooi kleur geeft. Als Agistos mits Guus Voogt helaas wat overtuiging, maar dat wordt meer dan goedgemaakt als hij Apollo vertolkt. De godheid die op alles en iedereen geilt en geen enkele schaamte kent is super.
De meest interessante rollen in het stuk zijn die van Klytamnestra en Elektra, in wier hoofd we toch het meeste meekijken. Er is vuur tijdens hun conflicten en beiden zijn ze behoorlijk manipulatief. Sara van der Wal weet de 10 jaar frustratie sinds de dood van haar kind goed duidelijk te maken, al is ze soms ook gewoon lekker gemeen. Karlijn de Boorder speelt mooi met de sympathie van het publiek, Ze weet je in eerste instantie voor haar in te pakken. Ze mist haar broertje en heeft een moeder die om niks zeurt en met een vreemde kerel in bed ligt. Maar later blijkt ze toch meer een dochter van haar moeder, en hebben we het toch meer te doen met Orestes.
Rest de vraag of je een stukkeuze als deze eigenlijk wel zou moeten willen verantwoorden. Ik zou een andere motivatie verkiezen boven dat de uitvoer van wraak nog steeds actueel is. Ten eerste is de Klassieke oudheid op zich een interessante periode en biedt de Oresteia een fraai thema. We leven nu in een andere tijd en samenleving, waarin dit soort wraak niet als gewoon wordt ervaren, maar dat wil niet zeggen dat we de motieven van de personen van toen niet zouden kunnen volgen. Lees een paar willekeurige fora en je staat verbaasd over hoe dicht de gedachtegang achter sommige van de reacties liggen bij de realiteit van toen. Zolang we kunnen begrijpen en meeleven met de karakters, blijft een stuk het spelen waard. En met een toegangsprijs van nog geen 10 euro is deze voorstelling het bezoeken méér dan waard.
Foto’s: Joke Schot
