Musicals zijn vandaag de dag immens populair een belangrijk om nieuwe ideeën te ventileren.
Toen Stephen Sondheim 15 jaar geleden deze woorden op papier zette, wist hij nog niet hoe waar deze woorden zouden worden. Musicals zijn op dit moment hot, getuigen het uitgebreide scala aan musicals die de theaters vandaag de dag aangeboden krijgen. Maar de naam Sondheim prijkt niet vaak op deze lijst.
Het Koninklijk Ballet van Vlaanderen is een van de weinige producenten die de afgelopen jaren een heuse Sondheim traditie opgebouwd heeft. Het begon met Company, waarna A Little Night Music en Follies volgde. Deze Sondheim-cyclus wordt, noodgedwongen, afgesloten met Merrily we Roll Along. Noodgedwongen, omdat de Belgische regering geen subsidie meer wil steken in de musicalafdeling van het Koninklijk Ballet van Vlaanderen.
(Merrily we) Roll Along gaat over drie vrienden die hun leven hebben flink hebben zien veranderen in de afgelopen decennia. In positieve zin, ze hebben een groot succes met hun hit Musical Husbands. Maar dat succes heeft ook zijn tol geëist. ‘Hoe heeft dat zo kunnen komen? Hoe liep je leven tot hier?’
Roll Along begint met het einde en eindigt met het begin. Franklin Shepard heeft net de Pullitzerprijs in ontvangst genomen en geeft een groot feest. Maar uiteindelijk draait dit feest uit op een breuk in zijn huwelijk met Gussy Carnegie. Het succes is gekeerd. Of eigenlijk was het succes al een paar jaar ervoor gekeerd als tijdens een tv interview Charlie Kringas, beste vriend van Frank en tekstschrijver, zich negatief uitlaat over de verhoudingen tussen beiden. ‘Vriendschap is net als je eigen tuin, daar moet je zorg voor dragen’. Beetje bij beetje komen we erachter hoe het succes is gekomen en weer is gegaan. Hoe geld en macht plaats heeft gemaakt ten koste van de idealen en hoe de vriendschap en liefde hier onder lijden.
De musicals van Sondheim zijn niet erg in trek bij de producenten. Reden hiervoor is de vaak moeilijk toegankelijke composities en teksten. Roll Along is een van Sondheims meest toegankelijke musicals, maar zelfs dat blijkt een relatief begrip. “Sondheim is woordelijk en muzikaal ingewikkeld, het publiek krijgt geen hapklare brok voorgeschoteld maar moet goed opletten om het te kunnen volgen. Het gaat de musical voorbij”, aldus Vera Mann. Achteraf gezien steekt het verhaal vrij simpel in elkaar. Maar de composities en teksten maken het toch een uitdaging om te volgen. Volgens Barry Stevens schuilt hierin de intellectualiteit van Sondheim.
Het thema van Roll Along is de opkomende honger naar macht en geld, wat ten koste gaat van idealen en vriendschap. “Een thema waar Sondheim 15 jaar geleden zijn tijd eigenlijk zijn ver mee vooruit was”, aldus Christophe Haddad. “De hedendaagse focus op macht baart veel mensen zorgen.”
De kracht van het stuk zit in de chronologie. Zoals gezegd begint het stuk met het einde en werkt toe naar het begin. Dit kunstje is in musicalland nog niet eerder vertoond. Het is een originele manier van vertellen, wat op sommige momenten handig kan zijn. Zo beginnen we eigenlijk met het drama en wordt meteen duidelijk hoe de verhoudingen van de verschillende personen tot elkaar zijn. Maar tegelijkertijd schuilt hierin ook de zwakte van het stuk. Doordat je al weet wat het gevolg van een bepaalde actie in het verleden was, kun je de actie al vaak zien aankomen. Gedurende het stuk wordt de geschiedenis beetje bij beetje duidelijk, zodat er op het einde weinig meer te vertellen valt. De grootste zwakte zit hem dan ook in dit einde. “Het verhaal wordt slecht afgerond, eigenlijk zou er een sprong gemaakt moeten worden naar hoe het stuk begon”, aldus Barry Stevens.
Franklin Shepard wordt gespeeld door Jan Schepens. Voor zijn vertolking van John in The Hired Man, eveneens bij het KBvV, ontving hij een Johnny Kraaijkamp Musical Award voor Beste Mannelijke Hoofdrol. Ook in deze rol schittert hij weer, maar dan vooral in het acteerwerk. Zijn solozang is op bepaalde momenten aan de zwakke kant, maar in de samenzang komt hij beter uit de verf.
Zijn vriend en tekstschrijver Charlie Kringas wordt gespeeld door Ara Halici. Hij maakte een verpletterende indruk, zowel op acteer- als op zanggebied. Hoogtepunt is het liedje ‘Firma Frank B.V.’, waarin hij op komische wijze flinke kritiek levert op Frank. Een goede vriendin van beiden, Mary Flynn, wordt gespeeld door Ellen Pieters. Ze is voor de meeste mensen bekend van televisie. Zo was ze onder anderen te zien in Spijkers met Koppen en het Klokhuis. Haar acteerwerk is vrij sterk, zangtechnisch sprong ze er niet echt bovenuit, maar ze is ook niet vervelend om naar te luisteren. Het is een rol waar ze veel humor in kwijt kan en dat komt haar zeker ten goede. Frederique Sluyterman van Loo, die de rol van diva Gussie Carnegie voor haar rekening neemt, springt er wel degelijk bovenuit, vooral in acteerwerk. Op meesterlijke wijze heeft ze zich het gedrag van een diva aangemeten, een beroemde vrouw met haar eigen problemen die vrolijk en gelukkig moet lijken voor de buitenwereld. Met cynische opmerkingen en steken onder water probeert ze haar concurrenten (eerst Beth, de eerste vrouw van Frank, later ook Mary) af te troeven om Frank voor haar te winnen. Haar zangkwaliteiten waren over het algemeen goed, zoals we van haar gewend zijn.
De (ex)man van Gussie, Joe Josephson, wordt gespeeld door Marc Krone. Hij acteert goed en op zijn zang is weinig aan te merken. Zijn karakter is nogal tegenstrijdig. Aan de ene kant moet hij de zakelijke en harde Broadway producent spelen, maar aan de andere kant is hij ook heel onzeker en bang om Gussie kwijt te raken.
Ann van den Broeck, die Beth speelt, komt vrij laat ten tonele. Jammer, want zij geeft echt een spetterende performance weg. Vooral het lied ‘Er bestaat geen dag’ maakt indruk.
Het decor was simpel, doch effectief. Elk changement werd gecamoulfleerd door een sprong in de tijd, het decor wordt veranderd tijdens de zang en dans van het ensemble. Deze tijdsprongen worden kracht bijgezet door een serie van snelopvolgende videobeelden en foto’s uit het verleden van de hoofdrolspelers die iets weergeven over die tijd.
Met Merrily we Roll Along heeft het KBvV een mooi staaltje werk afgeleverd. Eigenlijk is iedereen het er wel over eens, met het sluiten van deze afdeling gaat een bijzonder stukje cultuur verloren. Barry Stevens: “KBvV was een waardige concurrent voor onder andere Joop van den Ende.” Aan de andere kant was het KBvV alles behalve commercieel, een van de redenen waarom de producties van Sondheim bij het KBvV wel een kans kregen. Met het einde van deze musicalafdeling lijkt er ook een voorlopig einde voor Sondheim in de Nederlandse theaters aan te komen. Maar gelukkig begint Into the Woods deze zomer aan een reprise en komt ook Passion binnenkort op de planken (met Vera Mann).
Life can only be understood backwards, but it must be lived forwards.
