In Almelo zullen ze ondertussen wel genoeg hebben van het idee dat in de stad niet meer te doen is dan stoplichten die op rood en groen springen, met dank aan Herman Finkers. Drie jaar geleden was er al een bewijs van het tegendeel op musicalvlak, met de megaproductie Van Katoen en Nu, over Almelo en de textielindustrie. Een onderhoudende voorstelling met een lach en een traan, en een mooie verbeelding van de geschiedenis van de plaats. Maar niet alleen een voorstelling: ook een totaalbeleving met voorprogramma’s tijdens de ontvangst, en een maaltijd voor het volledige publiek. Nu, drie jaar later, is er weer een megaproductie in de stad te zien. De voorstelling is ditmaal gefocust op één specifieke gebeurtenis. De overval anno 1944 van een groep jonge verzetsstrijders op een bank in Almelo, waar de Duitsers meer dan honderd miljoen gulden hadden opgeslagen om ze uit geallieerde handen te houden, met als doel de treinstaking te steunen. Buit: 46,1 miljoen gulden. Een bedrag dat de verbeelding tart, maar een verhaal zonder happy end. In de voorstelling zien we anno 1969 een journalist het gesprek aangaan met Herman Höften, de enige overlevende van de groep, in de hoop de waarheid nu volledig boven tafel te krijgen. ‘Wat is er precies gebeurd? En waar is het geld gebleven?’
Hein Cannegieter, de journalist van het Vrije Volk, heeft zo zijn manier van vragen stellen, die bij Höften naast enige ergernis (‘ben je niet toch van de Telegraaf’) ook de schimmen uit het verleden oproepen (met name die van Derk), Met zijn antwoorden krijgt het publiek ook te zien wat er in deze periode is gebeurd. Hoe de vaste kern via een tip de melding kreeg over het geld, hoe ze goedkeuring kregen om de overval uit te voeren, en de onbezonnen uitvoering zelf. En uiteraard de nasleep, en wat er in hun nabije omgeving gebeurde. Met name die van Derk, die als enige van de groep al een gezin met kinderen had.
De voorstelling wil veel vertellen, en eigenlijk net iets te veel. Naast de overvallers krijgt ook de Duitse commandant Gerbig ruim de aandacht als (relatief) goede Duitser. Deels is dat in dienst van het verhaal, maar tegen het einde van de voorstelling krijgt hij ineens een scène die volledig uit de lucht komt vallen. Ook is er een verwijzing naar 2017, waarvan de bedoeling wel duidelijk is, maar die we als publiek ook zelf kunnen invullen.
Wie alle antwoorden verwacht op de vragen komt wel bedrogen uit. We krijgen het hele verhaal, maar op een vraag wordt het antwoord niet gegeven. Dit is wel jammer, vooral omdat het deze vraag eigenlijk ook niet helemaal netjes wordt afgesloten. Wat wel duidelijk is en wat ze zelf een aantal keren zeggen: dit is een verhaal van gewone jongens, jongens van 13 in een dozijn.
De voorstelling is een visueel pareltje. Het speelvlak is enorm breed, zodat het ook ruimte biedt aan bijvoorbeeld auto’s. Binnen scènes worden vooral op twee platte wagons gespeeld, waarmee ook weer prachtige podiumbeelden worden gemaakt. Zoals het uit elkaar rijden bij een afscheid. De gebeurtenissen rond de bank horen ook tot de mooiste momenten van de voorstelling. De voorstelling klinkt authentiek, wat onder andere betekent dat er een underscore is met 40-er jaren achtige muziek, en dat Duitsers Duits spreken, en de Almeloërs ook veel Twents. Met name het gesprek tussen de Duitse officier en de Nederlander die Duits probeert te spreken, en dat uiteraard verre van perfect doet, levert een grappige scène op. Het is een zeldzaamheid; de toon van de voorstelling is grotendeels serieus.
De cast bestaat uit professionals, aangevuld met amateurs. Deze vakmensen komen grotendeels niet uit de regio, en doen dus vooral hard hun best doen zo Twents mogelijk te klinken, waar ze redelijk, maar niet volledig in slagen. Er wordt door hen erg sterk geacteerd. De meeste ondersteunende rollen worden eveneens goed uitgevoerd.
De score van Jan Tekstra bevat een paar prachtige nummers. Met name de ballad tussen twee vrouwen, en de song van Derk, die mede door de stem van Wolter Weulink een De Dijk/Huub van de Lubbe achtige feel krijgt, zijn erg fraai. De songs die de groepen wordt gezongen maakt uiteraard door de kracht al indruk. Het geluid klinkt prima, dus daar is de titel van de musical geen verwijzing naar.
Het enorme speelvlak heeft naast voordelen ook een nadeel. Mede door de tamelijk sobere belichting (er is niet altijd een spot op de belangrijke speler) moet je soms even zoeken naar waar degene is die aan het zingen is, zeker als deze zich precies aan de andere kant van het podium bevindt. Ook het aantal personages is misschien wel wat veel om in 1 x te bevatten. Het is dus wel belangrijk dat je naast de achternaam Höften vooral ook de voornaam onthoudt van de overlevende, Herman dus. Zo weet je meteen wie uit het verleden de persoon is die zijn herinneringen ophaalt. Als je dat mist, duurt het vrij lang voordat je een herkansing krijgt.
Ook dit keer is er weer gekozen voor een totale beleving. Van de ontvangst om 5 uur, de maaltijd om tot de voorstelling om 8 uur. Je komt in de stemming als je het terrein betreedt, en je langs de wat ongelukkig geplaatste muntjeskiosk hebt geworsteld (voor mensen die vooraf of achteraf nog wat willen drinken, de drankjes bij de maaltijd zijn inclusief). Legertenten, krantenjongens of iets oudere varianten die de programmakrant voor 50 cent verkopen, spoorarbeiders, of gewoon volk uit de tijd van de jaren 40 (uitstekend uitgevoerd door een groot orkest samengesteld uit 5 orkesten uit de regio) brengen je in de sfeer. Reizigers die bijvoorbeeld mee zouden willen reizen met de trein uit die tijd, die op het terrein staat. Ook tijdens de maaltijd lopen ze rond. In vergelijking met ‘Van Katoen en Nu’ is er gekozen voor meer sfeer, en minder optredens. De drie gangenmaaltijd is eenvoudig, en ietwat in thema. Brandnetelsoep, stamppot van biet met stoofvlees (of anders beschreven: Hachée) en sla, en een zelfbouwtoetje met banaan, kaneelkoekjes, vla yoghurt en doe het zelf slagroom. Niet overdadig, al kun je waarschijnlijk wel om meer vragen. In ieder geval ontstonden er geen Oliver-taferelen toen wij om wat meer sla vroegen. De hal bestaat uit grote tafels, dus als je niet met een hele grote groep hebt gereserveerd, deel je je tafel met anderen.
Het risico met ongeplaceerde voorstelling is dat mensen gaan dringen. Ondanks of misschien dankzij dat de publieksstroom vanzelf op gang kwam, was er van dringen geen sprake. Toch verdient het wel de aanbeveling niet als laatste te vertrekken. Er zijn duidelijk betere en slechtere plekken. Onze tip is om op de grote midden-tribune plaats te nemen, en dan een stukje voorbij het midden vanaf de aankomstrichting. Dan zit je het dichtst op de meeste scènes. Natuurlijk wel even opletten of je zicht niet beperkt wordt door de palen van de tribune. Deze première was niet regenvrij, en werden er poncho’s uitgedeeld voor de mensen op de eerste rijen. Er lijkt dus rekening te zijn gehouden met alles.
Het Verzet Kraakt wordt gespeeld door Bert Geurkink, Laurens van Lottum, Wolter Weulink, Job Bovelander, Jochem Smit, Ellen Kremers en Ian Bok en heel veel anderen.
De voorstelling is in ieder geval nog te zien tot en met 23 september. Mogelijk volgen er nog extra voorstellingen.
