Steeds vaker zien we talentvolle Nederlandse artiesten over de oostgrens verdwijnen, om daar in een musical te spelen. Een grote musical met 5 of meer Nederlanders is geen uitzondering. Sommigen spelen er al jaren, zoals Femke Soetenga. Wij spraken haar na haar optreden in Doktor Schiwago, in Pforzheim.
Het valt op dat veel van de rollen echt dubbel bezet zijn (in plaats van een hoofdcast met eventuele alternate). Levert dat niet lastige repetities op?
Bij mij was het zo dat het meisje dat de rol met mij zou delen zwanger is geworden. Dus ik heb de hele repetitieperiode (vooral voor de zomervakantie, en erna nog 10 dagen om het weer op te halen) alle repetities gedaan. heb dus met iedereen gerepeteerd. Dat was wel fijn: morgen speel ik met de andere Zhivago en een andere Pasha, maar ik ken ze daardoor allemaal goed. In mijn geval is het dus zo, dat als ik niet kan spelen, speelt de andere. Bij de Zhivago’s is het ongeveer een-derde twee-derde verdeeld. Zo heeft iedereen een andere regeling. Het is ook wel leuk: als je alternate bent ben je meestal alleen aan het kijken en heb je zelf nooit de kans om te repeteren, tot 2 dagen voor je je première hebt. Dan ineens heel veel en mag je niets uitproberen. Dat is hier heel anders. Normaal is het dan: ik speel wat, dan speelt zij wat, en komt er weer wat bij. Dat past dan bij haar, en misschien wel of niet ook bij mij. Je kunt elkaar zo ook wel weer input geven. Dat hebben de jongens ook wel gedaan. En dan past iets wel bij de .één maar niet bij de ander, want hij is een ander type. Daardoor is het wel zo: beide Zhivago’s, beide Pasha’s en beide Lara’s zijn heel erg anders. Dat heb je bij Stage veel minder: daar heb je typetjes, die passen. Deze Zhivago was meer klassiek, die van morgen veel minder. De een is groot, de ander klein. Normaal moet je best wel in een keurslijf passen, maar dat maakt hier niet zo uit. Het maakt niet uit dat ik groter ben dan de andere Lara. Zij beweegt zich anders, klimt anders op een ladder dan ik, dan duurt het langer of minder lang, en zo blijft het flexibel en is morgen weer een hele andere voorstelling dan vanavond.
Opvallend in de voorstelling is een toegift in het Russisch. Is daar een speciale reden voor; een authentiek stuk tekst misschien?
Dat laatste weet ik eigenlijk niet. Het is een extra liedje dat je erbij kunt kopen. Je hebt een nummer acht en een optionele nummer acht. Dit is de optionele, met de muziek die in de film zit (red: Lara’s Theme) en iedereen wel kent en waar iedereen op zit te wachten. Het is wel in het Russisch geschreven. Het is niet zo dat ze hier gedacht hebben: dat is leuk, want de actrice is Russisch.
Geen moeite met de uitspraak dus?
Nee, zij niet. We hebben nog twee spelers in die rol, en die hebben dan weer van haar les gehad hoe ze het uit moet spreken.
Doctor Zhivago zal voor een klein deel van de bezoekers bekend zijn van het boek, voor iets meer van de film. Zijn er, behalve “Lara’s theme”, nog bewuste verwijzingen naar de film?
Eigenlijk alleen het affiche. Het is een dik boek en Pasternak beschrijft alles heel precies en heel mooi. Hij heeft er ook de Nobelprijs voor gekregen. Ik heb er veel in nagelezen en zo veel over de rol geleerd. De film is heel lang, heel mooi, heel dramatisch en heel Russisch, maar dat konden we niet overnemen. Dan wordt de musical nog langer. We hebben er al stukken in geknipt, stukken uit liedjes, met toestemming van de uitgever. De musical duurt eigenlijk 3 uur en 20 minuten. We hebben geprobeerd het compacter te houden. Door de mis-en-scène is er juist veel ruimte voor interpretatie en kun je wat je in de film hebt gezien wel interpreteren. Maar we hebben niet echt zaken overgenomen. Ik vind het wel mooi: met het toneelbeeld kun je ruimtes creëren, maar we maken er geen realistische beelden mee. Dat heeft de film juist wel. We hebben geprobeerd het tempo erin te brengen en het Russische te behouden, maar niet bepaalde beelden. Die trein die minutenlang door het beeld rijdt kent iedereen, Het omroepen van “Der Zug aus Moskau fà¤hrt ein” is zo’n beetje het enige wat met treinen te maken heeft, en meer is ook niet nodig voor het stuk.
Je rol begint heftig. Je blijkt misbruikt door degene die je heeft opgevangen en daar zien we iets van. Je rol van de lerares in “Don Camillo & Peppone” heeft last van de grijpgrage handen van je patiënt. Hoewel ik de komische bedoeling wel begreep voelde ik me in de zaal daar ook een beetje ongemakkelijk bij. Hoe ga je daar als actrice mee om?
De acteur die Viktor, de dader, speelt is heel erg voorzichtig. De regisseur zei dat hij echt over de borsten moest gaan, en hij gaf aan dat hij dat niet nodig vond. Als het een verhaal vertelt, heb ik er op zich geen probleem mee op toneel, maar het hoeft in dit geval ook niet. Het is duidelijk genoeg zo. Wat Pasternak heel duidelijk in zijn boek beschrijft en waar in de musical niet veel tijd voor is,(alleen in het lied “Wenn die Geige singt”), is dat het niet alleen Viktor was die wat van haar wilde, maar zij ook wel. Zij kreeg er toch wel wat voor terug: aandacht, kleding, een mooie woonplek. De luxe, die hij had omdat hij advocaat was, wilde ze ook wel. Hij was ook een mooie man, volgens het boek. Ik denk dat het wel is voor te stellen, dat iemand in die situatie over een grens heen gaat. Dat is voor mij het aanknopingspunt.
En dan speelde je dit seizoen ook nog eens “Nancy” in Oliver!
Ja, ik schijn dat aan te trekken. Ongelukkig einde, vaak dood, en drama. Bij Nancy is het natuurlijk zo dat ze zo veel geeft om Bill, dat ze het allemaal laat gebeuren. Dat kan ik me ook wel weer voorstellen. Je moet alles reduceren tot iets wat je je voor kunt stellen. Het is een beetje hetzelfde idee. Pasternak zegt wel dat Lara het reinste wezen is, dat is bij Nancy natuurlijk niet zo. Haar dagelijkse leven is in de bende, met diefstal en prostitutie. Het zijn beide sterke vrouwen, Maar Lara komt wel uiteindelijk uit haar slechte situatie.
Heb je een favoriet nummer of favoriete scene in Doktor Schiwago?
Ik vind die Geige, het eerste lied, heel mooi. Waar ze de ene en de andere kant van haar verhaal uitlegt, en ik vind het quintet met de vijf hoofdrolspelers vooral muzikaal heel mooi.
Dat komt inderdaad niet vaak voor
Nee, niet als ‘alleentjes’. In West Side Story heb je er wel ook vijf: the Sharks, the Jets, Maria, Tony en Anita, maar daar zitten groepen bij.
Maar ik vind het ook een mooi stuk. Ik vind het verhaal van Lara mooi. Het drama, en je krijgt nog een beetje Russische geschiedenis mee. Een van de mooiste scenes vind ik als de twee vrouwen elkaar tegenkomen in de bibliotheek. Dat beiden van de ander zeggen: “ik begrijp wel dat hij haar wil”. Dat moet je maar kunnen; dat is in het ware leven niet zo makkelijk.
Je bent al enige jaren in Pforzheim te zien geweest, met Wenen als interval
Ik ben een tijdje niet hier geweest. Er kwam een andere baas van het theater, en dan is het meestal zo dat ze even wat anders willen doen, met andere mensen. Ik was voor Dracula nog hier en “Chess” en “Sweeney Todd” in 2015 en 2016. Daarna nog wat concerten. Toen zei de directeur dat hij Zhivago ging doen, en of ik mee wilde spelen, en welke rol. Ja, Lara natuurlijk. Toen heb ik de CD gehaald, en hoorde dat dit weer een stuk klassieker was dan ik de laatste jaren heb gedaan. Daar kan ik weer van leren, en mijn kwaliteiten vergroten.
En zo weer een nieuw laatje in de, ik heb je cv er nog even bij gepakt, inmiddels enorme ladenkast met rollen. Kan het allereerste laatje nog open
Toen ik hier de laatste keer “Chess” deed, was dat met dezelfde regisseur, grotendeels dezelfde cast en dezelfde kostuums als ik in Dresden had gedaan, dus precies hetzelfde stuk. Er zat zes jaar tussen. Ik had nog helemaal niet naar de tekst gekeken. We hebben het hele stuk een keer doorgezongen en het was er allemaal weer. De teksten, hoe het moest, waar ik liep. Als je nu vraagt, zing eens even wat uit “Rebecca”, of “Don Camillo & Peppone”, is dat lastig, maar als ik het een keer doorneem is het wel terug.
“Don Camillo & Peppone” ga ik deze zomer weer doen in Tecklenburg. Daar ben ik voor gevraagd. Het is wel dezelfde regisseur, maar een hele andere cast. We hebben zes weken repetitie. Ik heb toen de rol zelf ontwikkeld, dus ik weet niet of daar heel veel verandering in komt. Natuurlijk kan dat wel ik een andere impuls krijg, omdat ik met een andere oude man speel, of Don Camillo of Peppone.
Staan er meer producties op het programma voor volgend seizoen waar je wat over mag zeggen?
West Side Story speel ik nog, dan komt “Don Camillo & Peppone”, “Jekyll & Hyde” en dan is er begin 2020 wat waar ik nog niets over mag zeggen. “Doktor Schiwago” had officieel 10 januari de laatste voorstelling, maar wordt steeds verlengd omdat het goed loopt. Er wordt nu al gevraagd naar mijn beschikbaarheid in april. In februari en maart zijn twee voorstellingen die ik niet kan. En ik ga nog naar Zuid Korea. Daar ga ik een concert geven, en twee master classes. Dat past precies tussen twee Jekyll & Hyde voorstellingen in, met een paar dagen vrij. Een Zuid Koreaan die in het theater van Lübeck werkt, heeft me daarvoor gevraagd.
Wat ook leuk is dat ik ben gevraagd voor een MAX-project, een Move Art Exchange project. om jongeren buiten de grote steden, vooral in het oosten van Duitsland, kunst en cultuur aan te bieden. Dat wordt ondersteund door het ministerie van Onderwijs en Cultuur en loopt al een tijdje. Ik ga samen met een collega Stravinsky’s “L’Histoire du Soldat” doen. Ik ben de duivel en hij de soldaat. De regisseur heeft er tekst bijgeschreven en songs bijgehaald, zoals “Sympathy for the Devil” van the Rolling Stones”” . Er zijn zeven mensen die Stravinsky spelen en met een combo samen de rockmuziek speelt. En 30 jongelui mogen de zes modules die wij doen, met scenes verbinden. Ik vind de cross-over van Stravinsky met rock al heel cool, en dan de jongeren er nog bij. 18 januari is de première.
