Blood Brothers in het Fries. Het is niet de meest voor de hand liggende keuze voor een Hollander die niet veel meer denkt te kunnen verstaat dan “it geat on”. Maar Blood Brothers is een interessant stuk, de regie is van iemand die we al meermaals zelf op het podium hebben zien staan, en de nieuwsgierigheid wint van de tegenzin die zo’n lange reis zou kunnen opwekken.
Ik sprak vooraf met een van de twee regisseurs van het stuk. Theun Plantinga deelt de regie met Rieneke de Haan en is bereid wat vragen vooraf te beantwoorden. Op pagina twee dan het oordeel.
In gesprek met Theun Plantinga over Bloedbà¢n
Over het ontstaan van de voorstelling:
Ik heb de voorstelling twee jaar geleden gezien met een vriend van mij. Ik wilde er eigenlijk helemaal niet naar toe, want ik ging voor Billy Elliot. Maar hij mocht ook een voorstelling kiezen en dat werd Blood Brothers. Ik had ook eerst iets met Blues Brothers verstaan, maar toen heb ik het op google gezocht en vond ik het alsnog prima.
Maar ik zat daar dus en ik was meteen verkocht. Het is precies wat Willy Russell zelf heeft gezegd: “Ik heb misschien niet de beste musical geschreven, maar wel de beste laatste 5 minuten van een musical.” Dat bleek ook echt wel waar; dan valt alles in elkaar en greep het mij helemaal. Eigenlijk is dat ook al halverwege de show; je weet door het beeld aan het begin wat er in de lucht hangt. Dus bij wat er ook gebeurt, hoe liefdevol ook, weet je hoe tragisch het ook is.Een jaar later ben ik met Rieneke de Haan, de mede-regisseuse, gegaan en zij was ook verkocht.
Toen de vraag kwam hier in Bergum om te komen regisseren wist ik meteen dat het Blood Brothers moest zijn. Je hebt hier in Friesland de traditie van 13 openluchtspelen per zomer elk in een ander dorp, en ik had het niet in een ander dorp willen maken. Bergum is een plek waar het inhoudelijk past. Dus dat kwam toevallig samen. Ik kom oorspronkelijk uit Veenwouden, en in Bergum stond mijn Middelbare school. En hier ben ik als speler begonnen. In Romeo en Julia speelde ik Piedro. Dus ik ben ook weer terug waar ik ben begonnen.
Over de voorstelling zelf:
Blood Brothers speelt zich oorspronkelijk af in Liverpool en daar heb je een enorm taalverschil tussen de arme en de rijke mensen. Bergum is gestoeld in een regio die de Wà¢lden heet, en daar speelt hetzelfde. Ik praat zelf Wà¢ld Frysk, dat is wat platter, en dat staat tegenover Geef Frysk, dat is een soort ABN-variant van Fries.
We hebben het stuk in de tijd herschreven. Het origineel speelt zich in de jaren 50 en 60, maar wij, (met vertaalster Tineke Hoekstra) hebben het naar het nu gehaald. Ik heb mijn eigen leeftijd aangehouden (ik ben nu 27). Dus we beginnen ergens begin jaren tachtig waarin de tweeling werd geboren. Dan moet je wel wat praktische dingen veranderen. Marilyn Monroe hebben gehouden; we konden geen beter icoon vinden. Maar je moet ergens in het stuk veranderen van gulden naar euro, en bij het plaatje in Sammy’s hoofd moesten we wel nagaan of er toen nog singletjes (platen) waren. Hier in de omgeving is nog veel armoede, wat het ook mogelijk maakt het in het nu te spelen. Er zijn veel voedselbanken. De gemeente Kollumerland, hier niet zo ver vandaan, was vorig jaar de armste gemeente van Nederland. Er is hier ook een straat met armoedige woningen en villa’s; het contrast is hier nog zo erg aanwezig.
We hebben het verder sober gehouden, en de aandacht vooral gericht op het spel. De nadruk ligt echt bij de spelers en het verhaal. Ons decor is ook lang niet zo realistisch als de show in Londen heeft. We hebben wel een videoscherm wat wat extra dingen aanduidt. Ik denk ook wel dat je het ook kunt volgen als je geen Fries spreekt.
Voor Bergum is musical helemaal nieuw. Ze hebben hier heel lang dezelfde regisseuse gehad, die vooral wereldrepertoire, dus de klassieke stukken deed, tot twee jaar terug. Toen besloot het bestuur terug te gaan naar de een soort door het dorp, voor het dorp, de volksverhalen. Ik wilde het ook beslist met een live band doen, iets nieuws hier, en dat was voor Bergum en het bestuur wel heel spannend. Maar je ziet nu ook dat het zoveel stuwing geeft voor de spelers, en Atsje Lettinga heeft ze ook zo goed aan het zingen gekregen. Met een live underscore voel je elkaar aan en kun je als speler ook denken: “als ik even inhoud, gaat de band ook wel mee.”
Een flink aantal songs zijn wel geschrapt. “Take a letter miss Jones” bijvoorbeeld is verdwenen. We hebben van de 15 nummers nog 5 overgehouden. We gebruiken wel veel muziek als underscore, dat is wel muziek uit de oorspronkelijke voorstelling. Dus geen Marco Borsato met “de bestemming”, dat doet dan wel afbraak aan het stuk. En het zou ook raar zijn om dat te doen als je de rechten voor het stuk hebt gekregen.
Omdat we hier nieuwe regisseurs zijn zijn er ook veel nieuwe mensen in de cast. Twee spelers die vorig jaar meespeelden doen dat nu weer, maar die blonken ook gewoon uit bij de auditie. Het is voor Bergum een nieuwe ploeg. Dat is voor het veelal vaste publiek bij de spelen ook goed. Nieuwe mensen, of mensen die ooit in spelen van andere dorpen te zien waren, en die ze dan weer wel herkennen.
Het is een verse ploeg waarin de een wel veel ervaring heeft in de openluchtspelen of bij het dorpstoneel en de andere niet. De vrouw die Linda speelt had totaal geen toneelervaring, dus daar hebben we wel een gok genomen. We zagen dat ze open stond voor aanwijzingen, en kregen de indruk dat ze wel gevormd kon worden tot de Linda die wij wilden zien.
Over de verteller
We zien hem als een soort van marionettenspeler. Niet letterlijk, maar hij heeft figuurlijk de touwtjes in handen. In de voorstelling komt hij ook steeds het ongeluk brengen. Het moment dat mevrouw Jonker en mevrouw van Leeuwen de afspraak bezegelen, komt hij aan met de Bijbel. Als Mickey eindelijk gaat trouwen brengt hij de ontslagbrief. Zo bepaalt hij wat er gebeurt.
