Recensie

Duet for One boeit op afstand

Vanavond ging in de Leidse Schouwburg het toneelstuk Duet for One in première. Musicalactrice Vera Mann speelt de zware hoofdrol van violiste Stephanie die haar dromen in rook op ziet gaan als er MS bij haar geconstateerd wordt.

Vera Mann gaat een druk en vooral ook emotioneel beladen theaterjaar tegemoet. Later in het seizoen gaat ze samen met Rob van de Meeberg in reprise met de bejubelde muziektheater voorstelling In de schaduw van Brel. Maar eerst is de met 3 JK-Musical Awards bekroonde actrice samen met Wilbert Gieske te zien in het toneelstuk Duet for One.

Mann, toch voornamelijk bekend vanwege haar musicalrollen, treedt daarbij in de voetsporen van niet de minste musicalactrice. Niemand minder dan Julie Andrews (The Sound of Music, Mary Poppins) speelde dezelfde hoofdrol in de 1986 filmversie van Tom Kempinski’s bekroonde toneelstuk uit 1981. In 2009 ging er nog een zeer lovend ontvangen revival van het stuk met Juliet Stevenson en Henry Goodman in het Londense Almeida Theatre in première.

Kempinski’s toneelstuk is geïnspireerd op het levensverhaal van celliste Jacqueline du Pré, die algemeen gezien wordt als één van de grootste cellospeelsters ooit. Eind jaren ’60, begin jaren ’70 speelde ze in alle grote zalen ter wereld. Vanaf 1971 begint ze echter het gevoel in haar handen en vingers te verliezen en gaat haar spel achteruit. Bij Du Pré wordt in oktober 1973 de diagnose MS (Multiple Sclerose, aantasting van het zenuwstelsel waardoor verlammingsverschijnselen ontstaan die zich steeds verder uitbreiden) gesteld. De celliste heeft dan eerder dat jaar haar laatste publieke concert gegeven in New York.

In Duet for One zoekt violiste Stephanie Abrahams (Vera Mann) op aanraden van haar man (een succesvolle dirigent) hulp bij psychiater Dr. Feldmann (Wilbert Gieske). In de zes therapiesessies die verdeeld zijn over 2 aktes, ontstaat een beeld van de fases die de violiste doormaakt in haar proces om haar grote verlies —het niet meer kunnen spelen van de viool- te accepteren. Ondanks dat de focus op het proces van Stephanie ligt, is de ontwikkeling die psychiater Feldmann doormaakt minstens even interessant. Kempinski’s werk doet in vorm en opzet enigszins denken aan het recente TV-succes “In Therapie”. Geen luchtig avondje uit dus, alhoewel er —zeker aan het begin van de tweede akte- ook wel momenten voor een lach zijn. De voorstelling zet door het aansnijden van grote thema’s als het omgaan met verlies, de ouder-kind relatie en de zin van leven én sterven aan tot nadenken. Dat maakt dat het stuk boeit en de aandacht vasthoudt. Waar het wat minder in slaagt is om echt te raken.

Bepaalde keuzes van regisseur (en vertaler) Paul van Ewijk helpen daarbij niet. Waarom moet de patiënte Stephanie Abrahams heten en op Kensington Road wonen, terwijl ze het wel over zaken heeft als Kip Tandori die een behoorlijk Hollandse associatie oproepen. Het schept onnodig afstand, die simpelweg voorkomen had kunnen worden door haar een Nederlandse naam te geven, op de Koninginneweg te laten wonen en een Dr. Korthals te laten consulteren. Het voelt nu alsof er enerzijds geprobeerd wordt de originele Engelse sfeer van het stuk te behouden en anderzijds de voorstelling een eigentijds Nederlands tintje te geven. Een eenduidige keuze had ertoe bij kunnen dragen het verhaal dichter bij de toeschouwer te brengen.

Het spel van Gieske en Mann is op deze première solide. Over de hele voorstelling genomen komt Gieske het meest stabiel over en is zijn Dr. Feldmann wat toegankelijker dan Mann’s Stephanie Abrahams. Vera Mann is na de pauze sterker dan ervoor. De sessie waarin ze haar cynisme de vrije loop laat en haar taalgebruik losser is, is haar krachtigste moment. Het eerder genoemde feit dat de voorstelling met name aanzet tot nadenken, speelt echter ook mee in de beleving van de acteerprestaties: de beiden weten te boeien en houden de aandacht knap vast, maar echte emoties roepen hun personages niet op.

Met Duet for One hebben De Graaf & Cornelissen dit jaar voor een wat zwaarder toneelstuk gekozen dan in eerdere jaren. Een keuze die een groter appel doet op verstandelijke vermogens dan op emotionele kwaliteiten. Dat zal niet ieders kost zijn, maar levert wel een interessante, zij het ietwat afstandelijke voorstelling op.

27 September 2010
Toneel
Leiden
Leidse Schouwburg
Officiële Website
duet for one, toneel, musical, theater, nederland, 2010, vera mann, wilbert gieske, tom kempinski