Recensie

Maak er een geheel van

[b]Putting it together[/b], de voorstelling die begin jaren 90 werd gemaakt op basis van songs van Sondheim, beleeft ruim een maand na zijn West End première nu ook de Nederlandse première.

Putting it together begint met een aankondiging. Een last-minute rolwijziging: de rol van Paul Groot wordt gespeeld door Jack van Gelder. Nu wordt deze aankondiging door Paul Groot in levenden lijve gedaan, dus erg serieus moeten we dat niet nemen, maar het is een opmaat om de zaal iets te vertellen over de componist Stephen Sondheim, zijn voorkeur voor relatiedrama en hoe moeilijk hij het zijn zangers maakt. Uiteraard komt van Gelder niet opdagen. De introductie loopt moeiteloos over in het eerste nummer, Invocation and Instructions (invocatie en instructies) uit Frogs. Dit nummer geeft geboden en verboden aan het publiek, en is hoogstwaarschijnlijk het openingsnummer van elk Sondheim-concert, waarin comedy en ernst mooi in elkaar zijn verweven. En hoewel niet overdadig aanwezig, de comedy is ook de kracht in deze voorstelling.
Pas na het openingsnummer ontvouwt zich het verhaal, hoewel verhaal misschien een wat te grote term is voor de rode draad in deze voorstelling. Het “Maak er een geheel van’ is in die zin gelukt, dat het een herkenbare situatie oplevert, meer dan een verhaal. Amy en Charles zijn een welgesteld echtpaar, hij uitgever, en zij ook… van zijn geld,  Zij krijgt een jeugdiger ambitieus stel op bezoek, Lynette en John. Er is nog een vijfde persoon bij,  Buddy, maar hij blijft wat op de achtergrond en fungeert vooral als verteller. Onder het genot van een drankje ontstaan er wat verwikkelingen, vooral op emotioneel en relationeel vlak.
Putting it together werd in 1992 voor het eerst opgevoerd in Oxford en was het jaar daarna ook Off-Broadway te zien. In 1999 kwam er ook daadwerkelijk een Broadway-versie van de voorstelling, met vooral in de tweede akte een flink aangepaste songlist. De voorstelling die we nu in Nederland te zien en horen krijgen is gebaseerd op deze laatste versie. Dat betekent dat in de tweede akte komische hoogtepunten als ‘Het zal ’s geen vrouw zijn’ (There’s Always a Woman) en Buddy’s Blues.
De cast bestaat uit mensen vanuit verschillende disciplines. Esther Maas komt uit de klassieke zang (o.a. Carmen) en was ook te zien in klassieke musicals als West Side Story en Into the woods, waarmee ook meteen een link naar Stephen Sondheim is gelegd. Brigitte Heitzer is vooral een musicalactrice. Matthias Quadecker heeft ook een musicalachtergrond, was te zien in Jesus Christ Superstar, om vervolgens van onze podiums te verdwijnen en in het buitenland op te treden. De laatste jaren was hij onder andere te zien in de kleine productie ‘De boot en het meisje’.  Porgy Franssen is natuurlijk een van de bekendere Nederlandse acteurs, zowel op het toneel en voor de camera. Paul Groot is natuurlijk bekend als comedian dankzij Koefnoen, maar was ook soapacteur, en gezien de Musicalworld Award voor beste mannelijke bijrol, ook een begenadigd musicalacteur.
Hoe de introductie hoe moeilijk het is om Sondheim te zingen moet worden geïnterpreteerd is lastig te zeggen. Matthias Quadecker heeft zeker in het begin weinig te zingen, maar klinkt uitstekend. Ook de stem van Paul Groot klinkt prima bij de liedjes die hij moet zingen. Esther Maas heeft als oudere dame een licht krakende stem, die desondanks wel zuiver is. Brigitte Heitzer zingt hog steeds zoals we van haar gewend zijn. Goed, maar hier en daar te vlak met iets te veel volume. De vijfde persoon is duidelijk een acteur die naar beste vermogen zingt. Helaas is dat bij Porgy Franssen op z’n best net aanvaardbaar, maar op te veel momenten krommen de tenen samen. Het schijnbare gemak waarmee hij zijn rol verder neerzet toont wederom aan dat hij wel een uitstekend acteur is. Ook de rest van de cast speelt hun rollen goed, waarbij Paul Groot weer een rol heeft waarin hij kan schitteren. Soms alleen maar door heen en weer te lopen, of op een karretje te rollen, voorzien van het grootste bouwvakkers decolleté dat we ooit zagen.
De voorstelling is sober geregisseerd door Pieter de Baan. Geen beweging lijkt overbodig, en regelmatig staat de omgeving om de persoon in focus stil. Dit werkt erg goed. Ook goed is de balans tussen muziek en zang. Het orkest bestaat uit acht man, en is dus groter in aantal dan het ensemble spelers op de voorstelling, maar het overgrote deel van de teksten is prima te verstaan. Hierdoor is ook goed te horen hoe sterk de vertaling van Jeremy Baker is.
Echt bekende songs voor het grotere publiek kent de voorstelling niet. Geen West Side Story, geen ‘Send in the Clowns’ (hoewel wel genoemd in de inleiding), en uit de succesfilm/musical ‘Sweeney Todd’ heeft alleen Pretty women de voorstelling gehaald. Being alive uit Company is waarschijnlijk het bekendste nummer in deze show. Natuurlijk zijn een aantal akkoorden al onmiddellijk herkenbaar als je ze eerder hoorde, zoals het thema uit Merrily we roll along,.
Putting it together klinkt in opzet als voorstelling voor de theaterelite. Stephen Sondheim is zeker geen componist van gangbaar werk, en dat blijkt ook weer uit deze voorstelling. Een flink aantal songs zijn niet eenvoudig toegankelijk. Juist hierom is het voor de mensen die van Sondheim houden de kans te grijpen om deze voorstelling te zien en te horen. De kans dat er snel een volgende zal zijn in Nederland lijkt niet echt groot. Mocht je nog niet veel van de componist kennen, is dit een mooie kennismaking. Van de twee minpunten stoort het gebrek aan een echt verhaal niet echt, en door de zang van Porgy Franssen valt heen te bijten.

15 February 2014
Première
Gouda
Goudse Schouwburg
http://www.puttingittogether.nl
putting it together, paul groot, Brigitte heitzer, porgy fransen, matthias quadecker, esther maas, recensie, stephen sondheim, maak er een geheel van, Jeremy baker

Over de auteur

Jeroen schreef dit artikel voor jou

Jeroen

Jeroen is sinds 2005 redacteur van Musicalworld. Hoewel Jeroen al jong in aanraking kwam met theater, is zijn passie voor musical pas deze eeuw tot volle bloei gekomen. Hij was zeer onder de indruk van de eerste voorstelling van Cats, en de Nederlandse versie van Oliver uit 1999, op basis van de film al een van zijn favorieten, was de eerste voorstelling die hij meermaals zag. Toch waren deze bezoeken eerder sporadisch dan frequent. Sinds hij redacteur is van Musicalworld bezoekt hij meer dan 100 voorstellingen per jaar. Jeroen is de Musicalworld-specialist op het gebied van familievoorstellingen en kindervoorstellingen. Hij is tevens de correspondent voor Vlaanderen. Ook in Duitsland en Engeland (Londen) is hij regelmatig te vinden. Hij doet ook verslag van amateurvoorstellingen die voor neutrale toeschouwers de moeite waard zijn. Tot zijn favoriete musicals behoren naast Oliver! meer musicals met kinderen in de hoofdrol. "Billy Elliot" is zijn all-time favorite, maar daarnaast moeten zeker "Whistle down the Wind", "Matilda" en "The Secret Garden" worden genoemd. Daarnaast zijn Chicago, Come from Away, Spamalot en Soho Cinders voorstelling met een ongelofelijke aantrekkingskracht. Hoogtepunten in het jukebox-genre: Our House, Ich war noch niemals in New York en Ich Will Spass? (en voorganger Doe Maar). Favoriete Nederlandse producties zijn: Ganesha (een Perfecte God), Lelies, Wat zien ik? en Kuifje. Naast het bezoeken van musicals is hij een frequent bezoeker van attractieparken. Favoriete park in Europa is Europa Park (met een uitgebreid entertainment programma). Naast deze tijdverslindende hobby is Jeroen ook nog werkzaam in de ICT.

Meer van Jeroen

Meer artikelen van Jeroen

Delen