Het tweede deel van de presentatie van het M-Lab festival. Vanaf de jaren 80, inclusief interview met Tony Neef.
Broadway in de Polder (met Lucie de Lange, Dick Cohen, Ara Halici en Sabine Beens:
Koen van Dijk: De jaren tachtig waren de gloriejaren van Jos Brink, Frank Sanders en vaste componist Henk Bokkinga, en zij hebben een geweldig repertoire gemaakt. Op een bepaalde manier kunnen we zeggen dat Jos en Frank het publiek klaar heeft gemaakt voor de grote musicals die erna zouden komen van Joop van den Ende. Samensteller van de voorstelling is Paul van Ewijk:
Het is een eervolle opdracht voor mij, want de banden met het drietal gaan zowel zakelijk als privé al jaren terug. Ik vind het leuk om hun repertoire, dat in de loop van de geschiedenis een beetje onderbelicht is geraakt, nu centraal te stellen. Jos en Frank kwamen uit de cabaret-wereld, net als de musical in Nederland uit de cabaret-traditie is voorgekomen. Gevolg daarvan is dat we in Nederland altijd meer belang hebben gehecht aan het tekstmateriaal dan aan de muziek. Amerikanen hebben het over een musical van Andrew Lloyd Webber, de componist van de musical, en in Nederland hebben we het over een musical van Annie MG Schmidt of Jos Brink.
Op een gegeven moment wilden Jos en Frank wat anders in hun carrière, en de mythe gaat dat ze zwemmend in de Middellandse Zee tegen elkaar zeiden: ‘Wat nou als we eens een musical zouden maken’. Dat hebben ze toen gedaan, in 1979 maakten ze Maskerade. Sindsdien kwam er elke twee jaar nieuwe grote productie uit, die in de jaren tachtig bepalend zijn geweest voor het musicalklimaat in Nederland. Annie MG Schmidt liep in die tijd figuurlijk op haar laatste benen, haar successen waren vooral in de jaren zeventig.
Dit leidde tot veel commercieel geslaagde musicals: Maskerade, Amerika Amerika, Evenaar, Madame Arthur, Max Havelaar. Dat ging door in de jaren negentig, maar toen werd de concurrentie groter. De grenezen vervaagden en het werd steeds makkelijker om grote voorstellingen uit het buitenland ook in Nederland uit te brengen.
Een paar maanden voor Maskerade uitkwam had Jos Brink de toenmalige koningin Juliana gekust tijdens het programma voor haar zeventigste verjaardag. Dat maakte Jos zelf tot koninginnetje van het bal en hij was razend populair en werd doodgeknuffeld door het publiek. In Nederland is dat een tamelijk dubieuze positie; als je bij het volk heel erg geliefd wordt, de pers je maar al te vaak je kop wilt afhakken. Dat leidde wel tot grote discussie aangaande zijn repertoire en de integriteit waarmee hij de voorstellingen gemaakt heeft. Ik twijfel niet aan die integriteit, maar een consequentie is wel geweest dat zijn werk als auteur altijd in de schaduw heeft gestaan van Jos de televisiepersoonlijkheid.
Jos is er helaas niet meer, Frank heel nadrukkelijk nog wel en Henk ook nog. Samen met Frank heb ik een programma samengesteld dat recht doet aan Jos als auteur en aan Jos en Frank samen als musicalmakers van de jaren tachtig.
Hun inspiratiebron was Broadway. Ze gingen er naartoe en hebben daar alle grote hits van toentertijd als een van de eersten gezien. Vervolgens hebben ze geprobeerd om die kwaliteit over te brengen naar de Nederlandse polder. Niet door het te kopiëren, maar wel door je te laten inspireren. En misschien ook wel onder het motto: beter goed gejat, dan slecht bedacht. Dat maakt dat als je nu naar het repertoire kijkt je de linken ziet met de grote hits uit de jaren tachtig. Bij de samenstelling heb ik wel gekeken om het zo origineel en oorspronkelijk mogelijk te maken en de kwaliteit van Jos als auteur onverdacht naar voren te brengen.
Ik prijs me gelukkig met een buitengewoon inspirerende cast, aangevoerd door Lucie de Lange, die sinds de regeerperiode van koningin Emma al bij Jos heeft gewerkt. Ze is dan ook 220, al ziet ze er zo niet uit. Ze weet als geen ander de nuances in het werk van Jos naar voren te brengen. Ik vind het heel erg leuk dat ze in de oude doos grabbelt om al het repertoire weer naar boven te laten komen.
Ara en Sabine zijn beiden afgestudeerd aan de Frank Sanders’ Akademie voor Musicaltheater en die academie is indertijd opgezet in de sfeer waarin Jos en Frank theater wilden maken, met die liefde en toewijding. Ik ben ervan overtuigd dat ze goed met het repertoire zullen omgaan. Joni van Rossum gaat het begeleiden. Het tweede jaar van de Frank Sanders’ Akademie gaat meedoen in een paar ensemblenummers. Dat is voor mij leuk omdat ik die klas heb lesgegeven en ook voor Frank leuk omdat het zijn twee werelden bij elkaar komen. Hij geeft nooit toestemming dat een klas tijdens de opleiding aan een project mag meewerken. Maar ja, dit is eigen repertoire dus zien we dat door de vingers.
Broadway in de polder is van 13 t/m 18 juni te zien.
Cyrano (met o.a. Tony Neef, Ton Sieben, Rutger Le Poole, Peter de Smet):
Koen van Dijk: Ook aan Cyrano zullen heel wat studenten gaan meewerken. Een hele klas van Fontys Conservatorium is aan de productie verbonden. Hoe ontzettend trots ik ook ben op de oorspronkelijke voorstelling van Cyrano, ik vind het heel erg leuk om er weer met frisse ogen naar te kijken. Weer opnieuw te kijken naar wat er toen geschreven is en ook weer opnieuw een kleine keuze te maken. Want zoals het altijd gaat; sommige nummers halen niet eens de première en die gaan opzij, of sommige coupletten sneuvelen. In de afgelopen weken heb ik al dat materiaal weer opnieuw in handen gehad en besloten van, dat was toch nog niet zo gek, en dat gaan we weer terugbrengen. En van andere dingen die we juist hebben geknipt in latere versies dacht ik ook heel goed dat we dat gedaan hebben, dat moet nooit meer terugkomen. Het voordeel is dat ik heel goed weet hoe Cyrano de verschillende versies heeft doorgemaakt, dus dat ik een keus kan maken.
Rutger LePoole zal de rol van Ragueneau en Valvert spelen, en wat ik ook wel bijzonder vind. Peter de Smet, die de oerversie van Cyrano De Guiche speelde, zal dat weer gaan doen. Het grappige is dat hij toen veel te jong was om die rol te spelen, en dus zwaar in de make up moest en een grijze pruik op, en hij is nu de leeftijd zoals het stuk het voorschrijft. Een van de nummers die niet in de oeruitvoering zat, maar geschreven is voor de grote oversteek is het nummer Op Vleugels, en dat zal ook nu weer te horen zijn.
Cyrano is de musical van Ad van Dijk. Vrijwel alle nummers zijn begonnen bij de muziek, waar later teksten op zijn geschreven. Ook Op Vleugels is mij gepresenteerd als een complete song, waar ik alleen nog maar de woorden aan hoefde toe te voegen.
Cyrano zal niet met hoeden, pluimen en veren gespeeld worden. We gaan naar een moderner beeld. We denken steeds aan Cyrano als een historisch stuk, wat ook in die kostuums gespeeld zou moeten worden, terwijl ik denk dat het verhaal zo van alle tijden is, dat het wel eens directer zou kunnen aankomen als het gewoon in kleren van nu gespeeld wordt. Ik ga niets veranderen aan teksten door die naar het heden te halen. Ik ga wel, zoals in opera heel gebruikelijk is, de aankleding hedendaags maken. Dat we gaan begrijpen dat het een verhaal van nu is. Het affiche geeft al een heel klein beetje een indruk; het is ontzettend interessant om naar Cyrano te kijken als iemand die helemaal geen grote neus heeft, maar iemand die als hij in de spiegel kijkt vindt dat hij een grote neus heeft. Dat betekent dat hij zichzelf niet goed genoeg vindt voor deze wereld.
Cyrano is van 2 t/m 6 juni te zien
