Ik ben bang dat we er inderdaad zo niet uit gaan komen. Hoewel ik het zeker kan waarderen dat iemand zo gepassioneerd zijn stellingen verdedigd, vind ik het teleurstellend dat een student Theaterwetenschappen zo elitair en weinig ruimdenkend naar theater kan kijken.
Ik nam West Side Story als voorbeeld, niet zozeer vanwege de ommekeer die het teweeg bracht, maar vooral omdat je makkelijk de vergelijking kunt trekken met het oorspronkelijke stuk van Romeo & Julia. Het uitgangspunt van de makers lijkt me in dit geval vrij duidelijk. Ze zagen de parallel tussen het klassieke verhaal en de toenmalige maatschappij en werkten die parallel verder uit. Daarnaast kozen ze er voor om vernieuwende vorm te gebruiken; dans (gebaseerd op klassiek ballet) als vertelvorm voor de onderlinge strijd.
Waar Shakespeare daar heel veel woorden voor nodig had, wordt in West Side Story heel veel ingevuld met de dans en de muziek. Als je dat niet meeneemt in je analyse, heb je muziektheater niet begrepen. De tekst is dan minder uitgebreid, maar -naar mijn smaak- zeker niet minder poëtisch in veel gevallen.
Romeo:
fear, too early: for my mind misgives
Some consequence yet hanging in the stars
Shall bitterly begin his fearful date
With this night’s revels and expire the term
Of a despised life closed in my breast
By some vile forfeit of untimely death.
But He, that hath the steerage of my course,
Direct my sail! On, lusty gentlemen.
Tony:
Could be!
Who knows?
There’s something due any day;
I will know right away,
Soon as it shows.
It may come cannonballing down through the sky,
Gleam in its eye,
Bright as a rose!
Who knows?
It’s only just out of reach,
Down the block, on a beach,
Under a tree.
I got a feeling there’s a miracle due,
Gonna come true,
Coming to me!
Wat mij betreft hebben de makers van West Side Story Shakespeare zelfs overtroffen op sommige punten. Zo heeft West Side Story een logischere verklaring voor het dramatische einde (Anita, bijna verkracht door de Jets, geeft in haar woede de verkeerde informatie) dan bij Shakespeare (door een toevallige pestuitbraak komt de informatie te laat).
Als je luistert naar het einde van West Side Story vind ik de muziek daar onovertroffen. Het thema van Somewhere blijft hangen als een verlangen naar hoop op een oplossing, op een einde aan de vete, het geweld, maar de dreigende akkoorden in de lage strijkers maken duidelijk dat dit niet gaat gebeuren. Er is dan ook geen slotakkoord, de muziek lost gewoon op.
Shakespeare heeft daar het nogal saaie karakter van de prins voor nodig en een samenvattend rijmpje voor het publiek (en ja, ik wou dat ik zulke rijmpjes kon schrijven):
A glooming peace this morning with it brings;
The sun, for sorrow, will not show his head:
Go hence, to have more talk of these sad things;
Some shall be pardon’d, and some punished:
For never was a story of more woe
Than this of Juliet and her Romeo.
Dat is wat musical en muziektheater doen; met andere expressiemiddelen een verhaal vertellen.
Wat betreft de Romeo van MTV; dat kun jij een afschuwelijke productie vinden, maar de makers waren met een heel ander doel bezig. Dit verhaal te vertellen, toegankelijk te maken voor een grote groep mensen die anders het theater niet zouden bezoeken. En die wellicht door die ervaring benieuwd worden naar andere stukken. Dat lijkt me altijd de moeite waard. En het uitgangspunt “Hoe vertel ik dit zodat ik een nieuwe generatie boei” is iets anders dan “Wat zou het publiek willen zien?”.
Ik denk dat je de intenties van de makers vaak verwart met de intenties van de producent. We willen allemaal dat de zalen vol zitten, dat publiek je werk ziet. Het is de taak van de producent om vast te stellen wie die mensen zijn die het willen zien en om te zorgen dat ze naar de show komen. En daar worden vaak allerlei capriolen voor uitgehaald, die ik zeker niet altijd kan waarderen (stuntcasting, etc.)
Maar alles wat ik ooit heb meegemaakt van theatermakers die aan een show werken (van veraf of van dichtbij) is dat ze bezig zijn om zo goed mogelijk het verhaal te vertellen, zoveel mogelijk de emoties voor het voetlicht te brengen, het beste uit hun acteurs te halen. Niemand vraagt zich tijdens het maakproces af: “Hoe laten we mensen hier 80 euro voor betalen”. Dat is de taak van de producent. Niet voor niets komt het maar al te vaak tot botsingen tussen wat de producent wil en wat de regisseur wil (Kijk naar Spiderman, Joe, De Drie Musketiers of Sister Act).
Dan blijven nog steeds mijn vragen overeind over opera en London Road. Wat de opera betreft, laten we eens kijken naar iets dat absoluut als kunst geldt: Wagners Ring. De tekst van de Walkurenritt:
ERHILDE
Hojotoho! Hojotoho! Heiaha! Heiaha!
Helmwige! Hier! Hieher mit dem Ross!
HELMWIGES STIMME
Hojotoho! Hojotoho! Heiaha!
GERHILDE, WALTRAUTE UND SCHWERTLEITE
Heiaha! Heiaha!
ORTLINDE
Zu Ortlindes Stute stell deinen Hengst:
mit meiner Grauen grast gern dein Brauner!
WALTRAUTE
Wer hà¤ngt dir im Sattel?
HELMWIGE
Sintolt, der Hegeling!
SCHWERTLEITE
Führ’ deinen Brauen fort von der Grauen:
Ortlindes Mà¤hre trà¤gt Wittig, den Irming!
Simplistisch, vol van vervelend stafrijm en letterlijk wordt de handeling die we ook zien beschreven.
Maar luister het met de muziek er bij en het is een meesterwerk.